ایا دور جدید مذاکره ایران و امریکا به توافق جدید منتهی می شود ؟

منبع: روزنامه النهار نویسنده : امیر دبیری مهر

بعد از چند هفته گمانه زنی درباره احتمال جنگ بین ایران و امریکا بویژه بعد از انتقال مقادیر زیادی تجهیزات نظامی به پایگاه دیگو گارسیا در اقیانوس هند از جانب امریکا و برگزاری مانورهای متعدد نظامی از سوی ایران در خلیج فارس٬  همانطور که در مقالات قبلی پیش بینی شده بود همه این اقدامات بیشتر از انکه نشان دهنده تشدید بحران در خاور میانه باشد نشان دهنده عزم جدی تهران و واشنگتن برای مذاکرات جدی است و با اعلام رسمی دونالد ترامپ از جانب امریکا و عباس عراقچی وزیر خارجه ایران مبنی بر اغاز مذاکرات در مسقط از شنبه اینده ٬ تا حدی از نگرانی ها کاسته و بر امیدواری ها افزوده شد.

شاید کمتر کشوری در جهان باشد که مانند ایران حتی برای اغاز مذاکره با امریکا  با این حجم محدودیتها و موانع روبرو باشد. غیر از احساس بی اعتمادی رهبر ایران به امریکا ٬بسیاری از گروههای تندرو داخل نیز به بهانه های مختلف از مذاکره با امریکا در هراس و نگرانی هستند و ان را عقب نشینی از ارمانهای انقلاب اسلامی تلقی می کنند . البته برخی دلالان نفتی نیز که ازحاشیه تجارت  در سایه  تحریم هایی امریکا به ثروتهای افسانه ای دست یافته اند  نیز با ابزارهای مختلف در ایجاد فضای منفی علیه مذاکره با امریکا نقش مهمی ایفا می کنند. با این وجود از دو ماه قبل رهبر جمهوری اسلامی درسخنرانی های خود هر چند  مذاکره مستقیم با امریکا را بی فایده و بی نتیجه خوانده اما راه عملی برای مذاکره غیر مستقیم را نبسته است . در مقابل  ترامپ بارها بر ضرورت مذاکره مستقیم با ایران تاکید کرده و حتی در هفته های اخیر تهدید کرد ایران  بین مذاکره و جنگ یکی را انتخاب کند. البته مقامات ایرانی در این مدت  به سه نکته مهم تاکید کردند اول اینکه به پایبندی امریکا به هر گونه توافق اعتماد ندارند و دوم اینکه تهدید نظامی قبل از مذاکره را مانع مذاکره موفق می دانند و سوم اینکه حاضر به گفتگوی مستقیم با امریکا نیستند. اما به نظر می رسد ترامپ با  با معرفی و فرستادن استیو ویتکاف سرمایه دار ۶۸ ساله امریکایی و شریک و رفیق قدیمی خود به عمان تا حدودی به دغدغه های ایران توجه نشان داده است .  زیرا ویتکاف کارمند دولت امریکا نیست و بیشتر عمر خود را در تجارت سپری کرده اما درایجاد اتش بس اولیه در غزه نقش موثری ایفا کرد . میزبان مذاکرات ایران و امریکا هم دولت عمان است و درواقع واسطه وشاهد مذاکرات دوکشور محسوب می شود. شنبه ۱۲ اوریل ویتکاف و عراقچی مذاکرات غیر مستقیم را اغاز خواهند کرد و بعد از چند ساعت در صورت مثبت بودن فضای مذاکرات و توافق روی موضوعات قابل بحث ٬مذاکرات می تواند به شکل مستقیم ادامه یابد مانند مذاکرات ایران و امریکا در استانبول در دوران اوباما که ابتدا با میانجیگری کاترین اشتون اغاز و سپس بطور مستقیم بین ایران و امریکا ادامه یافت و به توافق برجام ختم شد.

ترامپ گفته می خواهد در مذاکرات پیش رو به ایران به توافقی بهتر از برجام دست پیدا کند اما این ادعا با انچه در دررسانه ها بعنوان خواسته های امریکا از ایران طرح می شود سازگار نیست و دست یابی به توافق را بسیار مشکل خواهد ساخت . موضوعاتی مثل صنایع دفاعی و موشکی ایران و تعطیلی فعالیتهای هسته ای و اعلام عدم حمایت از نیروهای مقاومت در خاورمیانه خطوط قرمز ایران اعلام شده و طرح انها در ابتدای مذاکرات به شکست مذاکرات از همان ابتدا منجر خواهد شد اما گفتگو در باره شیوه راستی ازمایی فعالیتهای  صلح امیز هسته ای ایران مانند درصد غنی سازی اورانیوم یا مقدار ذخیره اورانیوم غنی شده و شیوه همکاری با بازرسان اژانس موضوعاتی است که ایران از انها استقبال می کند و احتمالا می تواند به توافق هم منجر شود. تجربه ای که ۱۰ سال پیش در توافق برجام حاصل شد اما ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود ان را به هم زد. اما این بار ترامپ مدعی است اگر اطمینان حاصل کند فعالیتهای هسته ای ایران منجر به دست یابی به بمب اتم نمی شود حاضر است با تهران توافق کند . ایران هم اگر مذاکرات به کاهش و لغو تحریم های اقتصادی و توقف تهدید های نظامی و امنیتی منجر شود از ادامه ان تا حصول توافق استقبال خواهد کرد. بویژه که ایران برای توسعه اقتصادی  شدیدا به سرمایه گذاری خارجی در بخش انرژی و تسهیل مبادلات مالی بین المللی نیاز دارد.

سفر  غیر منتظره روز گذشته نتانیاهو به واشنگتن نیز در این چارچوب ارزیابی می شود که اسراییل تا اطلاع ثانوی از اقدامات و مواضع تحریک کننده علیه ایران خوددداری کند تا فضای مذاکرات پیش رو تحت الشعاع قرار نگیرد.