چرایی استقبال از سریال معاویه در ایران!

منبع : النهار االعربی امیر دبیری مهر

مرکز پخش خاورمیانه موسوم به  MBC وابسته به عربستان سعودی امسال همزمان با ماه مبارک رمضان پخش ماهواره ای سریال ۳۰ قسمتی معاویه را از این شبکه اغاز کرده که همچنان ادامه دارد.تولید این درام عربی  ۲ سال پیش اغاز شده و حدود ۱۰۰ میلیون دلار هزینه در بر داشته . موضوع این سریال  شخصیت و تحولات زندگی معاویه بن ابوسفیان است .

که می توان او را بنیانگذار سلسله امویان دانست که حدود یک قرن (۶۶۱ تا ۷۵۰ میلادی) بر سرزمین های اسلامی حکومت کردند.

ایران و عراق پخش این سریال را ازطریق رسانه ها وپلتفرم های رسمی ممنوع اعلام کردند و همین مساله باعث شد مردم مشتاق شوند آن را ازطریق ماهواره و بیشتر دانلود در شبکه های اجتماعی تماشا کنند. هر چند امار رسمی درخصوص میزان دیده شدن این سریال درایران وجود ندارد اما مشاهدات عینی درجامعه نشان می دهد این سریال درایران بسیار دیده می شود. یکی از این کانالهای تلگرامی  پخش کننده این سریال با زیر نویس فارسی در زمان نگارش این مقاله ۳۷۵۵۸۲ عضو دارد و برخی از پست های این کانال بیش از ۷۰۰ هزار بار دیده شده که نشان می دهد استقبال زیادی از این سریال شده هر چند برخی رسانه های وابسته  به جریان رسمی در ایران به شدت تلاش می کنند وانمود کنند این سریال نه جذاب است و نه مورد استقبال مخاطبان ایرانی واقع شده. اما این تبلیغات واقعیت را تغییر نمی دهد.

در ایران درسالهای قبل همیشه درماه رمضان٬  تولید و پخش سریال هایی با مضامین مذهبی و تاریخی و کمدی و معنا گرا مخاطب بسیار زیادی داشت اما درسالهای اخیر به تدریج با کاهش کیفیت تولیدات تلویزیونی والبته برخی تحولات سیاسی و اجتماعی که موجب فاصله گرفتن بخشی ازمردم از رسانه های رسمی شد و رشد فناوری ارتباطی  تمایل مردم به دیدن صداوسیمای جمهوری اسلامی به شدت کاهش یافته است زیرا مخاطبان ازامکانات و گزینه های بیشتری برای تماشای محتوای مورد علاقه برخوردارند.

گرایش به تماشای سریال های تاریخی از شبکه های بین المللی در ماه رمضان سال گذشته با پخش سریال حشاشین اغاز شد اما میزان توجه واستقبال ازسریال معاویه به مراتب بیشتراز حشاشین است .البته علاقه و گرایش ایرانیان به سریالهای تاریخی ریشه و سابقه طولانی دارد . برخی سریالهای تولید شده درایران در سالهای گذشته مانند امام علی ٬ تنهاترین سردار (روایت زندگی امام حسن) ٬ ولایت عشق ( روایت زندگی امام رضا)٬ امیر کبیر و سربداران  و مختارنامه نیز با استقبال وسیع مخاطبان ایرانی روبرو شد. ایرانیان حتی از درام های تاریخی تولید شده در ترکیه مانند ارطغرل غازی و عثمان که زندگی بنیانگذاران سلسله عثمانی ها را روایت می کند نیز استقبال کردند.

اما توجه به سریال معاویه در ایران از این نظر قابل بررسی است که تصویری که این سریال ازشخصیتهای مهم و اثر گذار تاریخ اسلام از جمله ابوبکر وعمر وعثمان و ابو سفیان ومالک اشتر وبویژه  معاویه نشان می دهد با باو وتصورات قبلی عموم ایرانیان کاملا سازگار نیست هر چند در این سریال در بازنمایی شخصیت امام علی بعنوان شخصیتی دانا وشجاع و اگاه به زمان و مصالح جامعه منصفانه عمل شده  .  . سریال معاویه ازنظرجاذبه های هنری و بصری و تکنیکال و داستانی در صنعت سریال سازی از استانداراد بالایی برخوداراست به گونه ای که مخاطبان عادی هم به وجه دراماتیک ان بویژه رابطه معاویه با زنان تمایل نشان می دهند. اما روایت  تاریخ در این سریال  می تواند محل بحث و اختلاف نظر باشد . البته سازندگان بسیار سعی کرده اند حتی المقدور وارد مسایل اختلاف برانگیز بین فرق و مذاهب اسلامی نشوند یا از کنارانها بگذرند اما همینکه سعی شده تصویری جذاب از شخصت معاویه ارایه شود موجب اعتراضات زیادی در بین مخاطبان بویژه شیعیان شده  که این تصویر سازی با ذهنیت انها از خاندان بنی امیه  سازگار نیست. همین مساله باعث شده که برخی از رسانه ها و افراد در ایران در فضای مجازی دست به کار شده و به بازخوانی تاریخ اسلام در نقطه مقابل سریال معاویه پرداختند و خطاها و انحرافات امویان را یاداوری کنند. فارغ از اینکه کدام روایتها  به واقعیت تاریخی مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش نزدیک تر است انچه مهم است این است که تولید و پخش این مجموعه های نمایشی بیش ترازانکه موجب اختلاف وشکاف بین پیروان متعصب مذاهب شود می تواند باعث شود عموم مسلمانان ترغیب شوند تا درباره شخصیت ها و رخدادهای تاریخ اسلام با دقت و علاقه بیشتری مطالعه و تحقیق کنند و ازتصویر سازی های ارایه شده از از سوی جریانات افراطی رها شده و به تصویری نزدیک تر به واقعیات دست یابند و در جهان امروز بیشتر ازاختلافات مذهبی به اشتراکات مسلمانان توجه کنند و در راستای تامین منافع امت اسلامی عمل کنند.