خشکسالی در ایران تهدیدی نوین علیه سرزمینی کهن
منبع : روزنامه التهار العربی چاپ بیروت نوشته امیر دبیری مهر
رسانه های ایران با اشاره به کاهش ۵۷ درصدی ظرفیت سدهای این کشور ٬ این احتمال را مطرح کرده اند که آب در تابستان اینده درایران سهمیه‌بندی شود. این درحالی است که امسال ایران با ناطرازی وکمبود برق وگازهم مواجه بود وهمین مساله موجب نارضایتی عمومی شده . ایران از معدود کشورهایی است که اب و برق وگاز وبنزین وگازوییل را با سوبسید و قیمت بسیار پایین به مردم می فروشد ولی بخاطرقدرت خرید پایین اکثر مردم بازهم نارضایتی وجود دارد. ارزان فروشی حامل های انرژی در شرایطی که اقتصاد ایران بخاطرتحریم های امریکا کوچک وضعیف شده عملا قابل تداوم نیست و دولت در حال بررسی گزینه هایی است که قیمت حامل های انرژی را افزایش دهد.اما مساله اب متفاوت است و می تواند به سرعت بحران ساز شود چنانچه در سالهای اخیر دراصفهان و خوزستان چند بار به اعتراضات مردمی منجر شد.
در حال حاضر ۶ سد مهم ایران کمتر از ۱۰ میلیون مترمکعب آب دارند و برخی سدهای جنوب ایران کاملا خالی‌اند. همچنین ورودی آب به سدها نسبت به سال گذشته با ۵ درصد کاهش به ۶میلیارد مترمکعب رسیده است. و در مقابل خروجی آب سدها نیز افزایش یافته و به ۸ میلیارد مترمکعب رسیده .این یعنی کمبود۲ میلیارد متر مکعب اب در تابستان اینده.
به همین دلیل عباس علی‌آبادی وزیر نیروی ایران گفته چاره ای جز مدیریت مصرف و برخورد جدی با پر مصرف ها وجود نداردو احتمال سهمیه بندی اب درتابستان اینده بالاست. گفتنی است ۸۹ درصد اب در ایران در بخش کشاورزی٬ ۹ درصد برای شرب و ۲ درصد درصنعت مصرف می شود.
اولین نشانه های بحران اب در ایران چند سال پیش با خشک شدن دریاچه ارومیه درشمال غرب ایران ظهوریافت واعتراض طرفداران محیط زیست را برانگیخت تا جایی که دولت تا ۱۵۰ میلیون دلار برای احیای دریاچه ارومیه تخصیص داد . اما کاهش بارش در ایران ٬ پهنه های طبیعی و محیط زیستی دیگری را نیز تهدید می کند از جمله خلیج گرگان درشمال شرق ایران که گفته شده تا ۵ سال دیگر کاملا خشک خواهد شد.
بحران خشکسالی مختص ایران نیست با یک درجه گرم شدن کره زمین در صد سال اخیر٬ دوسوم مردم جهان با خطر بی ابی و کم ابی مواجه هستند اما ایران به دلایلی شرایط سخت تری دارد زیرا درحال گذر از دوره ۳۰ ساله خشکسالی است وبخاطرمصرف بی رویه وغیر مکانیزه بویژه در بخش کشاورزی وسو مدیریت ٬ منابع اب زیرزمینی ایران نیز به شدت کاهش یافته. ایرانیان هزاران سال با تکیه برمدیریت قنات به تمشیت امورخود واقتصاد مبتنی برکشاورزی میپرداختند اما الان تنها ۱۲۰میلیارد مترمکعب درذخایر زیر زمینی ایران باقی است و ۴۵ درصد از ۹۰۰ هزار چاه عمیق در ایران غیرمجاز است .
سازمان ملل می گوید ۴۵ کشور مانند ایران درمعرض خشکسالی هستند حتی ۴۷ درصد از قاره اروپا تحت تاثیر خشکسالی است این یعنی دو سوم جمعیت جهان اما وضع ایران به دلایل زیر بحرانی تر است:
أولا میزان بارش باران در ایران یک سوم متوسط بارش در جهان است
دوما بیش از ۸۵ درصد ازتمام مناطق ایران با مشکل خشکسالی مواجه هستند.
سوما ایران با بیش از ۳۴ میلیون هکتار بیابان از جمله کشور‌های خشک و بیابانی درمنطقه و جهان شناخته می‌شود.
یکی ازپیامدهای خسارت بارخشکسالی ٬کوچ و مهاجرت اجباری مردم است و تا سال ۲۰۵۰ پیش بینی می شود بیش از ۲۰۰ میلیون نفراز مردم جهان به دلیل خشکسالی، کمبود آب وبالا آمدن سطح دریا مجبور به مهاجرت شوند مساله ای که در ایران نیز بطور محسوسی مشاهده می شود و هزاران ایرانی ساکن مناطق مرکزی ایران برای خرید زمین و ملک به شمال ایران و استانهای همجوار دریای خزرهجوم برده اند و همین مساله موجب بروز مشکلات جدید در مناطق ساحلی شده .
غیر از مسایل زیست محیطی ٬ بحران آب یکی از مهمترین بحران‌هایی است که در کمین اقتصاد ایران است.خشکسالی در درجه اول بر سهم ۸ درصدی بخش کشاورزی بو سهم ۱۴ درصدی بخش صنعت در اقتصاد ایران اثر منفی می گذارد اما ازهمه اینها مهم تنش های ابی است که می تواند به منازعات اجتماعی ٬ جابجایی هاُی جمعیتی با پیامدهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی منجر شود. بنابر این در ماههای اینده نمی توان از مسایل مربوط به کمبود اب و خشکسالی در ایران به اسانی چشم پوشید.
