تغییر اساسی سیاست ایران نسبت به مهاجران افغانی

منبع روزنامه النهار العربی چاپ بیروت

نویسنده : امیر دبیری مهر

وزیر کشورایران اعلام کرده ۶ میلیون نفر ازاتباع خارجی در ایران حضور دارند که ۲ میلیون نفر از انها غیرمجازهستند و ایران د یک سال گذشته بیش از یک میلیون ازاین اتباع فاقد مجوزرا دستگیر به کشور خودشان بازگردانده است . منظور سرداراسکندر مومنی وزیر کشورایران از اتباع خارجی ٬افغانستانی ها هستند که در چهاردهه اخیردرایران اغلب به مشاغل ساختمانی وخدماتی  و باغداری مشغول هستند. کارفرمایان ایرانی همیشه کارگران افغانستانی را بعلت پرکاری ودستمزد کم به کارگران ایران ترجیح می دهند اما ازیکسال اخیر با تغییرسیاست جمهوری اسلامی نسبت به اتباع افغانی شرایط کار و زندگی انها در ایران سخت و با موانع فراوانی مواجه شده .

مهاجرت افغانی ها به ایران به سالهای جنگ شوروی سابق با افغانستان در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی بازمی گردد وایران با اعمال سیاستهای بشردوستانه ٬میزبان مهاجرین افغانی بود و این روند تا چند سال اخیرادامه یافت و حتی در دوره ظهور داعش درعراق وسوریه٬ لشگری نظامی با عضویت افغانی ها مقیم ایران به نام لشکر فاطمیون ایجاد شد که زیر نظر سپاه پاسداران به جنگ با داعش رفت .

اما پرسش مهمی وجود دارد که سیاست جدید جمهوری اسلامی مبنی بر بازگرداندن افغانی های غیرمجاز چه دلایلی دارد که در این مقاله به مهمترین انها اشاره می شود:

• دولت در ایران بودجه کافی رفاهی برای ارایه به شهروندان خود ندارد ودرحوزه انرژی و کالاهای اساسی بویژه نان یارانه های سنگینی پرداخت می کند.برخی امارها حکایت از این دارد که اتباع افغانستانی از حجم وسیعی از این سوبسیدها استفاده می کنند درحالی که ۲۰دست کم میلیون نفر از جمعیت ایران زیر خط فقرهستند. بر همین اساس وزیر کشور ایران رسما اعلام کرده افغانی های هر چند میهمان ایران هستند اما ایران دیگر امکان میهمان نوازی ندارد و انها باید ایران را ترک کنند حتی به زور. نمونه ان بازداشت وسیع افغانی در ایستگاههای مترو درتهران و پلمپ شدن مغازه هایی است که از اتباع افغانی استفاده می کنند.
• ارتکاب تعداد محدودی از اتباع افغانی به جرایم و بزرگ نمایی آن در رسانه های اجتماعی موجب نگرانی افکارعمومی ازخطرات ناشی از حضور افغانی ها در ایران شده . این مساله از گذشته وجود داشته اما در سالهای اخیربا افزایش مهاجرت افغانی ها به ایران حساسیت بیشتری ایجاد کرده است .البته سیاه نمایی علیه مهاجرین درهمه کشورها یکی ازمعضلات اجتماعی و فرهنگی است ومختص افغانی های مقیم ایران نیست در مریکا هم نسبت به سیاه پوستان چنین نگاه غلطی وجود دارد که با واقعیت فاصله دارد.
• بعد از روی کار امدن طالبان در افغانستان و پایان جنگ در این کشور دولت ایران دیگر بهانه ای برای پذیرش این حجم از اتباع غیرمجاز افغانی درایران نداشت و تحت فشار شدید افکار عمومی مجبور شد در سیاست گذشته خود تجدید نظر کند و مقدمات اخراج انها را فراهم سازد. البته برخی معتقدند جمهوری اسلامی از این موضوع بعنوان ابزار فشارعلیه طالبان در موضوعات محل اختلاف مانند منابع ابی رودخانه هیرمند استفاده می کند.
• برخی از کارشناسان مسایل اجتماعی در ایران از چند سال پیش هشدار دادند که با افزایش بی رویه افغانی ها در ایران و شکل گیری محلات و حتی شهرک ها و روستاهای فقیر و فاقد امکانات افغانی نشین در اطراف شهرهای بزرگ ٬احتمال شکل گیری تهدیدهای امنیتی برای ایران بالا می رود و در صورتی که انها بتوانند این جمعیت زیاد – حدود ۱۰ درصد جمعیت ایران -را سازماندهی کنند امکان هراقدامی را برای طرح مطالبات وفشار به حکومت برای اجرای ان را خواهند داشت و بهتر است با اخراج اتباع غیر مجاز جلو این تهدید بالقوه گرفته شود.
• ایران با مشکل بیکاری مواجه است وبسیاری از کارگران ساده در شهرهای بزرگ مانند تهران نیز فرصت کار پیدا نمی کنند. حضور تعداد بسیاری زیادی از افغانی ها ٬همین فرصتهای محدود شغلی را هم از کارگران ایرانی از بین می برد واخراج افغانی ها می تواند فرصت اشتغال برای کارگران ایرانی را بیشتر کند.

ایران همزمان با اخراج افغانی ها در مرزهای شرقی با افغانستان نیز که  ۹۳۰ کیلومتر است شروع به احداث دیوارهای بلند مرزی کردهه  تا جلو ورود غیر قانونی اتباع افغانی گرفته شود زیرا به گفته وزیر کشور ایران ۵۰ درصد از افغانی های اخراجی مجددا بطور قاچاقی به ایران باز می گردند.

بنابراین  ایران به دلایل بالا با قدرت و جدیت درحال اخراج اتباع افغانی ازایران است اما از انجا که ایدیولوژی د نظام تصمیم گیری ایران نقش پر رنگی دارد معلوم نیست این سیاست در دراز مدت ادامه پیدا کند هر چند تا الان با استقبال اکثر ایرانیان مواجه شده است .