ایران و گزینه های مواجهه با دولت ترامپ

منبع: روزنامه النهار چاپ بیروت به قلم امیر دبیری مهر

ایران پس ازانقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹با هفت رییس جمهورامریکا وربرو شده است و میزان تنش با هیچ کدام به اندازه دوره دونالد ترامپ بین سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ نبوده است .همین تجربه باعث شده ایران درتدارک اتخاذ سیاست های بازدارنده برای دور روم ریاست جمهوری ترامپ باشد که از ۲۰ ژاوبه اغاز می شود دو مساله اصلی ایران در خصوص امریکا عبارت است :

• جلوگیری از حمله نظامی به تاسیسات صلح امیزاتمی ایران یا ارجاع مجدد پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل در سپتامبر۲۰۲۵
• جلوگیری از تشدید تحریم های اقتصادی ومالی

اما سوال اینجاست که تهران برای رسیدن به این دو هدف استراتژیک چه تدابیر و اقداماتی را می تواند اجرا کند.ترامپ رسما اعلام کرده اگرایران به دنبال بمب اتمی نباشد می تواند با تهران تعامل کند. مقامات ایرانی برای ایجاد اطمینان درجامعه جهانی از۲۰ پیش که فعالیتهای هسته ای ایران مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفت  فعالیت های خود را تحت نظر بازرسهای اژانس بین المللی انرژی اتمی طبق پادمان ها وپروتکل های اژانس انجام داده اند. تهران با همین سیاست توانسته تاسیسات و دانش هسته ای خود راتوسعه دهد به گونه ای که درمواقع لازم  درصدغنی سازی اورانیوم خود را به بالای ۶۰ درصد رسانده است . البته همین توانایی موجب شده که اسراییل  وبرخی کشورهای اروپایی مدعی هستند ایران به شکل بالقوه به قدرت اتمی تبدیل شده و ازمایش بمب اتمی به یک تصمیم سیاسی در تهران نیاز دارد. امریکا نیز در تعامل با مساله هسته ای ایران نگران این است که مبادا فشارها به ایران منجر به تغییرسیاست کلان هسته ای ایران از فعالیت هسته ای صلح امیز به رونمایی از بمب اتم شود. بنابراین به نظرمی رسد در دوره ترامپ نیزاز یکسو  سیاست  همکاری با اژانس بین المللی اتمی و توسعه دانش هسته ای در دستور کار ایران باشد تا هم بهانه ای برای ارجاع مجدد پرونده ای ایران به شورای امنیت نباشد واز سوی دیگر با افزایش توان هسته ای٬ تهران برگ برنده برای مذاکره با امریکا داشته باشد. واقعیت این است که در دودهه گذشته توان هسته ای ایران  در برابر اقدامات خصمانه امریکا جنبه بازدارنده داشته و قدرت چانه زنی ایران را در مذاکرات بین المللی بالا برده چنانچه در سال ۲۰۱۵ ودر دوران ریاست جمهوری اوباما ٬ایران با همین قدرت توانست بخشی از تحریم ها علیه خود را رفع و ۳ میلیارد دلاراز پولهای بلوکه شده خود را ازامریکا بطورنقدی دریافت کند.

در خصوص دومین سیاست ایران در قبال ترامپ می توان گفت جمهوری اسلامی ازبعدسیاست های داخلی بویژه درحوزه اقتصادی دروضع با ثباتی قرارندارد. مقامات دولتی ازناترازی انٰرژی وسوخت ازجمله برق وبنزین وگازدرایران خبرمی دهند یعنی میزان تولید با قیمت کنونی پاسخگوی تقاضا نیست ودلیل اصلی این ناترازی هم عدم سرمایه گذاری در سالهای اخیر بخاطر تحریم های امریکایی بوده. از سوی دیگر  بخاط تورم بالای اقتصادی وافزایش فقر د ایران افزایش قیمت بنزین و گازو برق می تواند به اشوبهای اجتماعی منجر شود. ازاین رودولت ایران در وضعیتی است که نمی تواند با ادامه تحریم های کنونی ثبات کشورو رضایت عمومی را تامین کند. در متن جامعه هم نسبت به ادامه تحریم ها اعتراض وسیعی وجود دارد که در شبکه های اجتماعی قابل مشاهده است. درنتیجه ایران ناچار است به هرطریقی شده تحریم ها را کم کند. مسعود پزشکیان رییس جمهورایران نیزچندین بار به صراحت گفته بدون رفع تحریم ها نمی توان کشور را بهتر از این اداره کرد.

در چنین وضعیتی به نظرمی رسد ایران مانند سال ۲۰۱۰ وارد مذاکره با واشنگتن شود.دران سال صالحی وزیرخارجه وقت بدون اطلاع محموداحمدی نژاد وبا اجازه ایت الله خامنه ای درعمان با مقامات امریکایی مذاکراتی را شروع کرد که در دولت حسن روحانی به توافق برجام منجر شود. براین اساس برخی گمان می کنند دیدار ایلان ماسک با سعید ایروانی سفیر ایران در سازمان ملل برای هماهنگی همین مذاکرات بوده است .