تحلیلی برپیامدهای فروپاشی سریع حکومت در سوریه
منبع: مجله اسپانیایی زبان لوپز دوریگا چاپ مکزیکو سیتی
حکومت دیکتاتوری و ناکارامد سوریه پس از ۵۳ سال سلطه حافظ وبشاراسد در روزهای اغازین دسامبر ۲۰۲۴ با پیش روی بدون مزاحمت مخالفین مسلح دولت و عقب نشینی ارتش این کشوربه پایان رسید. اما این سقوط ارام وبدون درگیری دولت سوریه ریشه ای طولانی و بسیارخونبار دارد که نمی توان ان را نادیده گرفت. حافظ اسد از سال ۱۹۷۱ قدرت را در سوریه به دست گرفت وحدود ۳۰ سال بر این کشورحکومت کرد و بعد ازمرگ او پسرش بشار اسد ۲۴ سال دیکتاتوری پدررا ـ البته در قالبی ناشیانه تر ـ ادامه داد اما از سال ۲۰۱۱ به بعد این کشور بخاطر فقر وبی عدالتی وتبعیض قومیتی والبته سرکوب صدای معترضین سیاسی به عرصه نبرد وجنگ مدعیان داخلی وخارجی قدرت دراین کشور تبدیل شد. در داخل سه جریان اصلی دربرابر حکومت بشار اسد قد علم کردند که هر کدام حامیانی هم درخارج از کشوربه شرح زیرداشتند. ۱- ارتش ازاد سوریه شامل نظامیان مخالف دولت که علیه او دست به شبه کودتا زدند و ازحمایت دولتهای غربی بویژه امریکا برخورداربودند.
۲- کردهای خواهان خودمختاری درشمال سوریه که اینها هماز حمایت امریکا برخوردار هستند حضورانها در مرز بین سوریه و ترکیه موجب نگرانی عمیق ترکیه شده است.
۳- نیروهای گوناگون اسلام گرای تندرومانند جبه االنصره و داعش که خواهان تشکیل دولت اسلامی در عراق وسوریه بودند. این گروها از حمایت عربستان بویژه رهبران مذهبی سنت گرای این کشور برخوردار بودند.
دولت هم در برابر این صف بندی مخالفین بعلاوه مردم غیر نظامی مخالف خود از حمایت ایران وروسیه برخوردار بود. ایران با حمایت نظامی در زمین و روسیه با دفاع هوایی از دولت بشار اسد در برابر مخالفین مسلح حمایت کردند تا اینکه در سال ۲۰۱۷ دولت بشار اسد بطورنسبی بر بیشتر سرزمین سوریه مسلط شد .اما مخالفین دولت در گوشه و کنار کشور حضورداشتند وبه تجدید قوا پرداختند برای مثال گروه اسلام گرای تحریرشام که الان بر سوریه مسلط شده در ۷ سال اخیر درشهر ادلب درشمال سوریه حکومت محلی تشکیل داده بودند تا در زمان مناسب دوباره جنگ را علیه دولت اغاز کنند و در ماه گذشته با عقب نشینی و عدم مقاومت ارتش سوریه ظرف چند هفته توانستند دمشق را تصرف کنند.
نتیجه جنگ داخلی در سوریه در ۱۴ سال اخیربسیاروحشتناک است بالغ بر ۶۰۰ هزار نفر دراین جنگ کشته شدند ۶ میلیون درداخل سوریه اواره شدند که به گفته سازمان ملل برای تامین حداقل نیازهای انها ۱۰ میلیارد دلار پول لازم است. ۶ میلیون سوری نیز به ترکیه و لبنان واردن وکشورهای اروپایی بویژه المان پناهنده شدند که فقط ۴ میلیون انها در ترکیه هستند. مردم سوریه به شدت فقیر شده اند وبرای بازسازی زیرساختهای اصلی این کشور ۲۴ میلیون نفری حداقل ۴۰۰ میلیارد دلار پول لازم است
اما اکنون که دولت این کشوربخاطرسالها جنگ داخلی ودخالت کشورهای خارجی و ناکارامدی دولت وسرکوب مخالفان و تقلیل مشروعیت ازهم پاشیده ویک جریان اسلام گرا با سابقه ای تروریستی زمان اموررا بدست گرفته ومدعی است روش گذشته خود را کنار خواهد گذاشت باید به این پرسش مهم پاسخ داد که اینده سوریه چه خواهد شد؟
در این خصوص سه سناریو متصور است که می توان مجموعه رخدادهای این کشوررا در چارچوب این سه سناریو تحلیل کرد:
- سناریوی خوش بینانه که برقراری اشتی ملی بین اقوام و مذاهب گوناگون و مشارکت همه مخالفین دولت سابق درایجاد دولت جدید وبازسازی سوریه است .محمد شرع یا ابومحمد جولانی رهبرکنونی سوریه تلاش داد در تبلیغات رسانه ای این سناریو را برای افکار عمومی بازنمایی کند. در صورت تحقق این سناریوامنیت وتوسعه همزمان تقویت خواهد شد.
- سناریوی بدبینانه وقوع مجدد جنگ داخلی درسوریه بین گروههای ذی نفع بخاطرنرسیدن به توافق درتقسیم قدرت دراین کشور است . این سناریو می تواند به بازگشت بشاراسد به قدرت بینجامد که درحال حاضردرمسکو در تبعید به سر می برد. این سناریو نه امنیت شکل می گیرد و نه توسعه اغاز خواهد شد.
- سناریوی سوم سلطه رادیکالهای اسلام گرا برسوریه مانند حکومت طالبان در افغانستان است دراین صورت شاید امنیت بطور موقت درسوریه برقرارشود اما توسعه شکل نخواهد گرفت.
غیر از عوامل داخلی سیاست کشورهایی مانندایران عربستان قطر ترکیه امریکا اسراییل و فرانسه در احتمال وقوع هرکدام از سناریوهای بالا نقش بسیار موثری ایفا می کند . باید منتظر ماند و تماشا کرد . باز هم در باره سوریه خواهم نوشت.
