مقالات عربیموسسه مطالعات و بررسی‌های سیاسی و رسانه‌ای اندیشه و قلمیادداشت‌ها و مقالات شخصی

کوالیس حجب مواقع التواصل الاجتماعی فی ایران

مصدر: النهار العربی

کاتب : أمیر دبیری مهر

 منذ أیام، یدور الحدیث فی ایران حول رفع الحظر عن بعض مواقع التواصل الاجتماعی، الأمر الذی لقی ترحیبا من لدن غالبیه الشعب وأثار قلق أقلیه منه. یُذکر أن مواقع التواصل الاجتماعی واتساب وتیلیجرام وإکس (تویتر) وفیسبوک ویوتیوب وإنستغرام وحتى جوجل بلای، محظوره فی ایران، ومع ذلک فان أغلبیه الناس یستخدمون هذه المواقع والتطبیقات عبر الشبکه الخاصه الافتراضیه (VPN). على سبیل المثال، تفید أحدث التقاریر أن أزید من ۵۰ بالمائه من مستخدمی مواقع التواصل الاجتماعی فی ایران والبالغ عددهم ۶۰ ملیون نسمه، یستخدمون الانستغرام، کاکثر التطبیقیات شعبیه فی البلاد. والمرکز الثانی یحتله تیلیجرام. وتظهر الدراسات أن أهم هاجس لـ ۶۰ ملیون مستخدم ایرانی للفضاء الافتراضی، یتمثل فی السرعات المتدنیه للإنترنت ومشاکل الاتصال بالشبکه الافتراضیه الخاصه (VPN). کما أن ۶ ملایین من أصل ۱۴ ملیون محتوى نُشر حول التکنولوجیا فی العام  الماضی، کان ضد حجب الإنترنت والتطبیقات والسرعات المتدنیه للإنترنت. وتعتمد أعمال نحو ۱۱ ملیون ایرانی على مواقع التواصل الاجتماعی، وأن نحو ۴۵ بالمائه من مجمل الأعمال والمهن تستخدم الفضاء الافتراضی لبیع منتجاتها وتقدیم الخدمات. وساهمت هذه الحقائق فی أن یتحول رفع الحجب عن مواقع التواصل الاجتماعی وزیاده سرعات الإنترنت الیوم إلى أهم مطلب للشعب من الحکومه الجدیده. بید أن الحکومه فی ایران بادرت فی أعقاب اضطرابات عامی ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ واحتجاجات عام ۲۰۲۲ إلى إغلاق شبکات التواصل الاجتماعی، ما تحول ذلک إلى مصدر للتذمر والاحتجاج الواسعین فی المجتمع. وثمه آراء ووجهات نظر مختلفه فی ایران حول وصول الناس إلى وسائل التواصل الاجتماعی، یصنفون ضمن فئتی الموافقین والمعارضین لذلک.

ویرى الموافقون على حظر التطبیقات فی ایران، وهم فی معظمهم من الشرائح التقلیدیه والمحافظه والمؤسسات العسکریه والأمنیه، أنه فی ظل معامل النفوذ والاختراق العالیین لمواقع التواصل الاجتماعی فی المجتمع الایرانی، فان معارضی الجمهوریه الاسلامیه بمقدورهم استخدامها لتنظیم الاحتجاجات وأعمال العنف والإجراءات المناهضه للدوله. کما یذهب هؤلاء إلى أن عدم ممارسه نظام الحکم الرقابه على هذه المنصات، یؤدی إلى عدم التمکن من تقییم المحتوى الذی تنتجه وعدم التأکد من صحته، ما یسهم تدریجیا فی تغییر نمط حیاه الجماهیر، بما لا یتناغم ولا ینجسم مع القیم الرسمیه التی یروج لها نظام الحکم، ویزید الهوه بین المجتمع والحکم أکثر مما هی علیه الان، وبالتالی عدم امتثال الناس لأوامر وتعلیمات الدوله. لکن معارضی حجب مواقع التواصل الاجتماعی، یرون أن هذا العمل لیس ممکنا ولا هو مرجو. فهو مستحیل التنفیذ لان حظر هذه المواقع والتطبیقات، لم یعق المستخدمین الایرانیین لا سیما الأحداث والشباب من الوصول إلیها فحسب، بل ساهم فی انتعاش سوق الشبکه الافتراضیه الخاصه بحیث بلغ حجم التداول المالی فیها نحو ۲۵۰ ملیون دولار سنویا. ویقول البعض فی الفضاء الافتراضی بلغه التهکم أن تجار الشبکه الافتراضیه الخاصه یشکلون العقبه الکأداء أمام رفع الحجب. ویذهب المعارضون أیضا إلى أن هذه السیاسه غیر مرجوه ذلک أنه لا یمکن الیوم احتکار نشر وبث المعلومات والأخبار، وفرض نمط حیاه بعینه على الناس.

وفی ظل هکذا ظروف، فان الحکومه الایرانیه الجدیده التی تخضع لضغوط شدیده من الرأی العام والحملات العدیده لرفع الحظر عن التطبیقات، قررت تذلیل القیود الموضوعه على الوصول إلى شبکات التواصل الاجتماعی مرحله بمرحله، ما أثار حفیظه المتشدیین والأوساط العنیده المعارضه للتکنولوجیا وحریه تدفق المعلومات فی ایران، بحیث نفذ عشرات الأشخاص فی الأسبوع الماضی وقفه احتجاجیه أمام المرکز الوطنی للفضاء الافتراضی بطهران. وفی الفضاء الافتراضی، اتخذ موافقو حجب مواقع التواصل الاجتماعی، من الصراع العسکری بین ایران واسرائیل، ذریعه لیقولوا أن الوقت الحاضر، لیس بالزمن المناسب لرفع هذا الحجب. بید أن التقاریر غیر الرسمیه لکن المؤکده تقول أن الرئیس مسعود بزشکیان أجرى مداولات مع رئیسی السلطتین التشریعیه والقضائیه حول ضروره رفع الحجب عن مواقع التواصل الاجتماعی، واستطاع الحصول على تأییدهما لهذه الخطوه، لکی یتم فی أول اجتماع للمجلس الأعلى للفضاء الافتراضی والذی یعین قائد الجمهوریه الاسلامیه، اعضاءه الطبیعیین، اتخاذ القرار المهم بهذا الشأن. وثمه ملاحظه مهمه فی القرار الذی ستعتمده الحکومه ألا وهو التقید بمبدأ حوکمه الجمهوریه الاسلامیه للفضاء الافتراضی وحمایه الأمن النفسی للمجتمع الایرانی، وهی النقطه التی إن تمت مراعاتها، فان عملیه رفع الحظر عن مواقع التواصل الاجتماعی، لن تلقى معارضه من زعیم الجمهوریه الاسلامیه.

دکتر امیر دبیری‌مهر

امیر دبیری مهر متولد 1356 در تهران، دانش اموخته علوم سیاسی در مقطع دکتری است و از سال 1374 تا کنون در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانه‌ای به پژوهش و تدریس مشغول است. وی تا کنون پژوهش‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و گفتگوهای مطبوعاتی و رادیویی - تلویزیونی متعددی انجام داده است که دسترسی به برخی از آنها از طریق درگاه اینترنتی اندیشکده خرد میسر شده است. ریاست انجمن اندیشه و قلم از جمله مسئولیت‌هایی است که این عضو پیوسته انجمن علوم سیاسی ایران هم اینک عهده‌دار آن است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

3 × دو =

دکمه بازگشت به بالا