مقالات عربیموسسه مطالعات و بررسی‌های سیاسی و رسانه‌ای اندیشه و قلم

إیران والعوده إلى سیاسه المحادثات، لکن بواقع مختلف

مصدر : النهار العربی

کاتب : امیر دبیری مهر

إن إحاله الملف النووی الایرانی المحتمل مجددا إلى مجلس الأمن الدولی بعد ۱۲ عاما، یمثل الخط الأحمر بالنسبه للجمهوریه الاسلامیه، بمعنى أن طهران ستستخدم کل طاقاتها وإمکاناتها السیاسیه والدبلوماسیه والإعلامیه وحتى العسکریه اعتبارا من الان، فی سبیل الحد من تحوّل هذا التهدید إلى واقع بعد سته أشهر من الان.

وشکل مقتل قاده جبهه المقاومه فی غزه ولبنان وفوز دونالد ترامب فی الرئاسیات الأمریکیه وصدور قرار عن مجلس محافظی الوکاله الدولیه للطاقه الذریه ضد ایران خلال الأیام الأخیره، أحداثا وتطورات غیر سارّه بالنسبه لطهران. وعلیه، فانه یبدو أن ایران باتت تواجه الان الوضع ذاته الذی مرّت به عام ۲۰۱۲ وسبق المحادثات التی أفضت إلى إبرام خطه العمل الشامله المشترکه (الاتفاق النووی)، حینما کلّف ایه الله الخامنئی آنذاک ومن دون علم حکومه محمود أحمدی نجاد المتشدده، فریقا مهمته إجراء محادثات مع الولایات المتحده فی سلطنه عمان، فی مسعى لخفض العقوبات الاقتصادیه والتهددیات الأمنیه. وفی ذلک الحین، کان باراک أوباما رئیسا للولایات المتحده والذی کان قد بعث قبلها، بثلاث رسائل سرّیه إلى قائد الجمهوریه الاسلامیه، لمراجعه العلاقات بین البلدین. لکن الان، یُجهّز ترامب نفسه للإمساک بدفه البیت الأبیض بعد نحو شهرین من الان، وهو السیاسی الذی مارس أقسى الضغوطات على ایران. غیر أن اللقاء الذی جمع المستشار والشریک السیاسی والتجاری لترامب وأغنى رجل فی العالم إیلون ماسک، وسفیر ومندوب ایران الدائم لدى الأمم المتحده سعید إیروانی، أظهر أن ترامب یرید فی ولایته الرئاسیه الثانیه، الإبقاء على باب المحادثات مع ایران مفتوحا. کما أن الردود غیر المباشره والدبلوماسیه الایرانیه هی الأخرى، تلفت الانتباه. وفضلا عن اللقاء بین إیروانی وماسک، أعلن علی لاریجانی مستشار ایه الله الخامنئی، فی طهران عن جهوزیه ایران للدخول فی مفاوضات مع أمریکا، وبالتوازی، سیبدأ مساعد وزیر الخارجیه الایرانی للشؤون السیاسیه مجید تخت روانجی، قریبا جوله جدیده من المحادثات مع الدول الأوروبیه، والأهم من ذلک وفی الکوالیس، یقوم محمد جواد ظریف بوصفه المساعد الاستراتیجی لرئیس الجمهوریه، بإخراج السیاسه الجدیده لایران، وبطبیعه الحال فی إطار النهج العام لقائد الجمهوریه الاسلامیه. لکن ماذا تصبو إلیه ایران من خلال هذه السیاسه الدبلوماسیه، وما الأهداف التی تتوخاها؟ وللإجابه، یمکن القول أن ایران تتابع مجموعه من الأهداف أهمها، تفادی الواقع الذی یحول دون بیع النفط الخام والمشتقات النفطیه الایرانیه فی الأسواق العالمیه. ویتم توفیر نحو ۳۵ ملیار دولار من أصل ۱۰۰ ملیار دولار الإیرادات السنویه للحکومه الایرانیه، عن طریق مبیعات النفط، وهذا الرقم وبسبب العقوبات الأمریکیه، یواجه مشاکل عدیده لتحویله إلى عمله نقدیه، لذلک ونظرا إلى ظروف ایران الاقتصادیه، فان وضع عقوبات جدیده، یجعل الإداره الجدیده للبلاد، تعانی مشاکل جاده. فضلا عن أن باقی إیرادات الحکومه بما فیها الضرائب غیر مضمونه على خلفیه الرکود التضخمی الذی یشهده السوق الایرانی. ومع تزاید التصعید العسکری مع اسرائیل خلال الأشهر القلیله الماضیه، ازدادت المیزانیه العسکریه والدفاعیه لایران بنسبه ۲۰۰ بالمائه، وهذا یعنی انخفاض حصه القطاعات الإنمائیه والرفاهیه فی الموازنه العامه. ویبدو أن ایران ومن أجل تجاوز هذا المأزق، مستعده لخوض محادثات مع الولایات المتحده والاتفاق معها بشأن الانضمام إلى مجموعه العمل المالی (FATF) فی سبیل حلحله المشاکل المتعلقه بالتبادل المالی الدولی.

کما أن ایران لا ترغب فی الظروف الجدیده، فی رفع مستوى التصعید مع اسرائیل. إن تجنب شن هجوم عسکری مجدد على اسرائیل، والأخبار التی یتم تداولها عن وقف محتمل لإطلاق النار بین حزب الله واسرائیل، تشیر إلى حقیقه أن طهران جاهزه فعلا، لتقدیم تنازلات مقابل الحصول على تنازلات.

وفی المقابل، فان ایران قادره على تبدید أهم مخاوف الغرب فی المجال النووی، بمعنى مواصله التخصیب تحت إشراف مفتشی الوکاله الدولیه للطاقه الذریه، وفی إطار معاهده الحد من انتشار الأسلحه النوویه (NPT). إن مخزون ایران البالغ ۱۸۵ کیلوغراما من الیورانیوم المخصب بنسبه ۶۰ بالمائه، والذی تسبب باحتجاج أوروبی، أتاح هذه الفرصه لطهران، لکی تتمکن من الحصول على تنازلات من الغرب مقابل العوده إلى التخصیب بنسبه ۲۰ بالمائه. من ناحیه أخرى، فان الوکلاء العسکریین فی الشرق الأوسط والذین یحظون بدعم من ایران، قد ضعفوا بشده، ولم یعودوا یشکلون قلقا یذکر بالنسبه  للغرب، لکن ربما سیتمثل أحد محاور المحادثات الجدیده، فی أن تغض طهران النظر عن إعاده تأهیل وتعزیز هؤلاء.

وإجمالا، یمکن القول أن جمیع هذه الموضوعات المتباینه فی الظاهر، یمکن أن تشکل أجنده المحادثات بین ایران والغرب لا سیما أمریکا، بید أن نجاحها أو فشلها، یمکن تحلیله فی إطار رزمه کلیه، بمعنى أن الاتفاق على موضوع ما، سیؤثر تأثیرا جادا على مصیر باقی الموضوعات.

دکتر امیر دبیری‌مهر

امیر دبیری مهر متولد 1356 در تهران، دانش اموخته علوم سیاسی در مقطع دکتری است و از سال 1374 تا کنون در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانه‌ای به پژوهش و تدریس مشغول است. وی تا کنون پژوهش‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و گفتگوهای مطبوعاتی و رادیویی - تلویزیونی متعددی انجام داده است که دسترسی به برخی از آنها از طریق درگاه اینترنتی اندیشکده خرد میسر شده است. ریاست انجمن اندیشه و قلم از جمله مسئولیت‌هایی است که این عضو پیوسته انجمن علوم سیاسی ایران هم اینک عهده‌دار آن است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دو + 1 =

دکمه بازگشت به بالا