چهارگزینه پیش روی ایران در واکنش به قطعنامه اژانس بین المللی انرژی اتمی
منبع : روزنامه النهار چاپ بیروت به قلم امیر دبیری مهر و فواد صادقی
شورای حکام اژانس بین المللی انرژی اتمی پنج شنبه شب ۲۱ نوامبر با تایید پیش نویس تروییکای اروپایی یعنی سه کشور بریتانیا وفرانسه و المان علیه برنامه های هسته ای ایران قطعنامه ای را تصویب کرد که براساس ان ایران باید تاشش ماه اینده (مارس ۲۰۲۵)ابهامات ونگرانی های اژانس وکشورهای عضو را رفع کند وگرنه پرونده هسته ای ایران باردیگر و پس از ۱۲ سال به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد شد
کشورهای غربی معقدند ایران ۳۲ برابر بیشتر از اندازه قانونی به غنی سازی اورانیوم پرداخته و در حال حاضر بالغ بر ۱۸۰کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد دراختیار دارد واین یعنی اینکه ایران به ساخت بمب اتمی نزدیک تر شده است
صدور قطعنامه جدید اتمی علیه ایران با دو اتفاق همزمان شده است اول پیروزی دونالد ترامپ در امریکا و این اقدام اروپایی ها چراغ سبزی است به دولت جدید امریکا برای فشار بیشتر به تهران و گرفتن امتیازات بیشتر درصورت مذاکرات احتمالی
دوم تشدید تنش بین ایران و اسراییل و شنیده شدن صداهایی در ایران مبنی بر تغییر دکترین هسته ای ایران و ضرورت ازمایش هسته ای به منظور بازدارندگی تهدیدات اسراییل و امریکا.
ایران هم همانطور که قبلا تهدید کرده بود بلافاصله بعد از صدور قطعنامه IAEA نسل جدیدی از سانتریفیوژها را به منظور افزایش ذخایر اورانیوم غنی سازی شده خود بکار انداخت.
در این شرایط خطیر درصورتی که ایران و شورای حکام نتوانند در ۶ ماه اینده به توافق دست یابند مکانیزم ماشه (trigger mechanism) علیه ایران فعال خواهد شد یعنی مصونیت ایران در برابرقطعنامه های شورای امنیت ذیل فصل هفتم لغوخواهد شدو راه برای اقدامات تنبیه اقتصادی و نظامی علیه ایران باز خواهد شد.
اکنون به شش دلیل زیر وضعیت ایران ، بمراتب دشوارتر از ۸ سال قبل است زمانی که ترامپ برای نخستین بار رییس جمهور امریکا شد و یک طرفه از برجام خارج شد.
- دیگر سدی به نام برجام (برنامه جامع اقدام مشترک بین ایرن و کشورهای غربی در سال ۲۰۱۵)که با همکاری اروپا، روسیه و چین مانع ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت، تحریمهای جهانی و برخورد نظامی را بگیرد، وجود ندارد .
- روسیه و چین دومتحددوره قبلی، احتمالا ایران را مقابل فشارهای ترامپ تنها می گذارند، روسیه به دلیل جنگ اکراین و چین بدلیل توافق با دولتهای عربی و تجارت با امریکا
- کشورهای اروپایی، بخصوص المان که همواره، نقش تعدیل کننده تنش در غرب را برای برخورد با ایران ایفا می کردند، از دوسال قبل با اغاز جنگ اکراین و جنبش زن زندگی ازادی در ایران ، مواضع تندتری از امریکا علیه جمهوری اسلامی دارند.
- ذخایر ارزی و انبارهای کالای ایران که دردوره نخست ترامپ، در پی توافق برجام در کافی بود کاهش یافته و اسیب پذیری اقتصادی ایران بیشتر شده.
- با بالاگرفتن تنش میان ایران و اسراییلِ، راه برای حملات اسراییل به مراکز نظامی و هسته ای ایران هموار شده ودرصورت قرارگرفتن پرونده ایران، ذیل فصل هفتم، احتمال حملات اسراییل به اهداف نظامی وهسته ای با حمایت غرب وجود دارد.
- مشروعیت داخلی وحمایت مردمی ازجمهوری اسلامی باحوادث سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲ تحلیل رفته ونتایج دو انتخابات اخیر مجلس و ریاست جمهوری نشان از چالش مشروعیت جمهوری اسلامی داردکه درشرایط تشدیدفشارخارجی،احتمال اعتراضات داخلی را افزایش می دهد
در چنین وضعیتی جمهوری اسلامی ایران
در برابر چهار انتخاب متفاوت قرار دارد:
۱- معامله با ترامپ که احتمالا گزینه پیشنهادی امریکا پایان غنی سازی در ایران که این یعنی عبور از خط قرمز نظام بنابر این محتمل نیست .
۲- خروج از NPT و حرکتی مشابه کره شمالی به سوی ازمایش اتمی که هم مشکل و هم بسیار پرهزینه خواهد بود
۳- عقب نشینی تاکتیکی با هدف جلوگیری ازارجاع پرونده به شورای امنیت و بازگشت به محدودیتهای برجام که به نظر ناممکن می اید.
۴- ادامه سیاست نه جنگ نه مذاکره با تحمل فشارهای اقتصادی و تشدید تحریمها
بنا بر این و با توجه به اینکه راهبری سیاستهای هسته ای با مدیریت مستقیم رهبر ایران انجام می شود و رییس جمهورجدید ایران فاقد نقش اثرگذاری در ان است و همچنین ترکیب تیم دیپلماسی ایران در وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی امکان اجرای گزینه چهارم محتمل تر است اما نکته مهم اینجاست که مسعود پزشکیان با شعار رفع تحریمها در انتخابات پیروز شد اما حالا که ظرف سه ماه بعد از پیروزی او پرونده هسته ای ایران در استانه ارجاع مجدد به شورای امنیت برگشته برای او تراژدی است.
