پشت پرده فیلترینگ شبکه های اجتماعی در ایران
چند روزی است که در ایران گفته می شود برخی از شبکه های اجتماعی رفع فیلتر خواهد شد و این اخبار مورد استقبال اکثریت مردم و نگرانی اقلیتی شده است . گفتنی است در ایران شبکه های اجتماعی واتساپ و تلگرام و توییتر و فیس بوک و یوتیوب و اینستاگرام و حتی گوگل پلی فیلتر هستند با این وجود اکثر مردم از این شبکه ها با فیلتر شکن استفاده می کنند .برای مثال بر اساس اخرین گزارشها بیش از ۵۰ درصد از ۶۰ میلیون کاربر شبکه های اجتماعی در ایران از اینستاگرام بعنوان محبوب ترین شبکه اجتماعی در ایران استفاده می کنند .رتبه بعدی متعلق به تلگرام است . مطالعات نشان می دهد اصلی‌ترین دغدغه ۶۰میلیون کاربر ایرانی درفضای مجازی سرعت پایین اینترنت و مشکلات وصل کردن VPN است. همچنین از مجموع ۱۴ میلیون محتوای منتشرشده درباره‌ی فناوری در سال گذشته ۶ میلیون محتوا علیه فیلترینگ وسرعت پایین اینترنت بوده است . کسب و کار ۱۱ میلیون ایرانی نیز به شبکه های اجتماعی وابسته است و بالغ بر ۴۵ درصد از کل مشاغل از فضای مجازی برای فروش محصولات و ارایه خدمات استفاده می کنند . این واقعیت هاباعث شده که امروز رفع فیلترینگ و افزایش سرعت اینترنت از مهمترین خواسته و مطالبات مردم در دولت جدید باشد. اما دولت در ایران بعد از شورش های سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ و اعتراضهای سال ۲۰۲۲ با ادعای ملاخظات امنیتی اکثر شبکه های اجتماعی را فیلتر کرده و همین مساله منشا نارضایتی و اعتراض وسیعی در جامعه شده است . در ایران در باره دسترسی مردم به شبکه های اجتماعی نظرات مختلفی وجود دارد که در دو دسته موافقان و مخالفان زیر قابل دسته بندی است .
موافقان فیلترینگ در ایران که بیشتر اقشار سنتگرا و محافظه کار و نهادهای نظامی و امنیتی در این دسته جای می گیرند بطور کلی معتقدندبا توجه به ضریب نفوذ بالایی که شبکه های اجتماعی در جامعه ایران دارند مخالفان جمهوری اسلامی می توانند از انها برای سازماندهی اعتراضات و شورش ها و اقدامات ضد حکومتی استفاده کنند . اینها همچنین معتقدند عدم نظارت حکومت بر این پلتفرم ها باعث می شود محتوای تولید شده در این رسانه ها قابلیت نظارت وراستی ازمایی و ارزیابی نداشته باشند و به مرور سبک زندگی مردم را تغییر دهد به گونه ای که با ارزشهای رسمی و مورد پسند حکومت ناسازگار شود و شکاف جامعه با حکومت از این که هست بیشتر شود و مردم دیگر گوش به فرمان حکومت نخواهند بود. اما مخالفان فیلترینگ معتقدند این کار نه ممکن است و نه مطلوب . ممکن نیست زیرا با فیلتر کردن این شبکه ها نه تنها دسترسی کاربران ایرانی بویژه نوجوانان و جوانان محدود نشده بلکه بازار سیاه فروش فیلتر شکن ها رونق گرفته است و ارزشی حدود ۲۵۰ میلیون دلار در سال پیدا کرده است برخی در فضای مجازی به کنایه می گویند تاجران فیلتر شکن مانع اصلی رفع فیلترینگ هستند . از نظر مخالفان فیلترینگ این سیاست مطلوب هم نیست زیرا امروزه نمی توان رویکرد انحصاری به انتشار اطلاعات و اخبار داشت و سبک زندگی خاصی را به مردم تحمیل کرد.
درچنین شرایطی دولت جدید در ایران که تحت فشار شدید افکار عمومی و کارزارهای متعدد برای رفع فیلترینگ است تصمیم گرفته مرحله به مرحله محدودیت شبکه های اجتماعی را رفع کند و همین تصمیم موجب فعال شدن تندرو ها و مخالفان سرسخت فناوری و ازادی اطلاعات در ایران شده است به گونه ای که چند هفته پیش دهها نفر از این افراد در مقابل مرکز ملی فضای مجازی تظاهرات اعتراض امیز برگزار کردند . در فضای مجازی هم موافقین فیلترینگ درگیری نظامی ایران و اسراییل را بهانه کرده و می گویند الان زمان مناسبی برای رفع فیلترینگ نیست . اما بر اساس اطلاعات غیر رسمی اما موثق مسعود پزشکیان با روسای قوای مقننه و قضاییه درباره ضرورت رفع فیلترینگ مذاکره کرده و نظر مثبت انها را جلب کرده تا در نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی که اعضای حقیقی ان منصوب رهبر جمهوری اسلامی هستند در این خصوص تصمیم مهمی اتخاذ شود. در تصمیم پیش روی دولت ایران یک ملاحظه مهم وجود دارد و ان هم رعایت اصل حکمرانی جمهوری اسلامی بر فضای مجازی و حفظ امنیت روانی جامعه ایران است نکته ای که اگر رعایت شود رفع فیلترینگ با مخالفت رهبر ایران نیز مواجه نخواهد شد.
