جامعه شناسی کشف حجاب در ایران: از ویدا موحدی تا دریا اهویی

منبع : روزنامه النهار العربی چاپ بیروت نوشته امیر دبیری مهر

جنبش اعتراض به حجاب اجباری در ایران  بعد ازمرگ مشکوک مهساامینی در نیمه سال ۱۴۰۱(۲۰۲۲) چنان ابعاد وسیعی درسطح ملی و بین المللی پیدا کرد که بسیاری نمی دانستند ۵ سال قبل ازآن در سال  ۱۳۹۶(۲۰۱۷) دختری ۳۲ ساله به نام ویدا موحدی درخیابان انقلاب دراعتراض به حجاب اجباری روسری خود را ازسربرداشت تا اینکه توسط نیروهای انتظامی بازداشت شد. ویدا اغاز کننده جنبشی در ایران شد به نام دختران خیابان انقلاب که با پشتیبانی رسانه های خارج از کشور با محوریت مسیح علینژاد روزنامه نگار مخالف جمهوری اسلامی زنده ماند هرچند نفوذ اجتماعی بالایی در ایران پیدا نکرد.اما جنبش مهسا امینی مساله زنان ودختران وحجاب و پوشش اختیاری را از یک موضوع فرعی با پایگاه اجتماعی محدود به یک مساله اصلی با حساسیت بالای اجتماعی تبدیل کرده است .همین زمینه اجتماعی باعث شده تا هر رخدادی که یک دختر یا زن محور آن باشد حتی اگر کاملا شخصی و بدون اهداف سیاسی باشد به مساله ای ملی و عمومی حتی سیاسی در ایران تبدیل وموافقان و مخالفان ان برداشت های سیاسی از ان ارایه دهند. به حدی که یکی از مهمترین درخواستهای مردمی که به مسعود پزشکیان رای دادند توقف گشت های ارشاد پلیس است که وظیفه تذکر وبازداشت زنان بی  حجاب را برعهده دارد.نمونه اخیر تصاویری است که شنبه دوم نوامبراز عریان شدن دختری دانشجو به نام اهو دریایی در دانشگاه ازاد درشمال تهران منتشر وبازتابوسیعی در ایران پیدا کرد وهشتک دخترعلوم تحقیقات در فضای مجازی  به قدری ترند شد که حتی اخبار مربوط به درگیری نظامی ایران واسراییل را تحت الشعاع قرارداد. در این اتفاق هم دوباره روایت های کاملا متفاوت از یک واقعه سعی دارند افکار عمومی را مدیریت کنند. رسانه های طرفدار حکومت می گویند اهودریایی دچار مشکلات شدید روانی است و بعد ازبازداشت برای درمان به تیمارستان منتقل شده است. این روایت حاکی است بین او و ماموران انتظامی هیچ درگیری رخ نداده و این دانشجو در پی جدایی ازهمسرش با داشتن دو فرزند دچار مشکلات شدید روحی شده و بعد از اینکه شنبه صبح با پوشش نامناسب در کلاس حاضر شده استادان و دانشجویان به او اعتراض کردند واودر واکنش و برای جلب توجه لخت شده. برخی تندروهاهم گفته اند او با هدایت دشمنان جمهوری اسلامی برای برهم زدن نظم عمومی دست به این کار زده . اما درسکوت رادیو وتلویزیون و مقامات رسمی روایت های کاملا متفاوتی هم در فضای مجازی منتشر شده است . اذرمنصوری رییس جبهه اصلاحات با استناد به همین روایت ها خواستار توقف برخوردهای پلیسی با مساله حجاب شده است . روزنامه هم میهن در تهران هم نوشته تا زمانی که یک روان پزشک یا نهاد تخصصی در باره مشکلات روانی این دانشجو اظهار نظر تخصصی نکند اظهار نظر دانشگاه ازاد و پلیس و دادگستری ایران علیه این دانشجو اعتباری ندارد. حقوقدانان می گویند طبق قانون اگراو مشکل روانی دارد جرمی مرتکب نشده و نباید با او برخوردی صورت بگیرد. ابرخی دیگر هم می گویند او بعد از اینکه با تذکربدون خشونت ماموران حراست دانشگاه در خصوص لباس خود مواجه شده در اعتراض به این تذکر برهنه شده پس اتهام روانی بودن به او فریبافکار عمومی است و باید درباره وضعیت اوبعد از بازداشت اطلاع رسانی شود.سپهر خلجی از مسولان اطلاع رسانی دولت قبل درواکنش به این اتفاق گفته باید با کسی که این فیلم را گرفته و پخش کرده برخورد قانونی صورت گیرد زیرا این فیلمها و تصاویر به امنیت روانی مردم ایران اسیب می زند .جامعه شناسان می گویند مساله اصلی این است که او چرا وتحت چه فشارهای روحی به این مرحله می رسد که با لخت شدن در محیط عمومی دانشگاه دست به اعتراض زده است .

گذشته از این روایت های متفاوت که یک طرف ان هر اعتراض ورفتاری را مخالفت با نظام سیاسی ایران تفسیرمی کند وطرف دیگر هم ریشه همه مقاومت هاو اعتراض های مدنی را در دسیسه های سرویس های امنیتی کشور های مخالف جمهوری اسلامی می داند واقعیت مهم این است که

اولا بخشی از جامعه ایرانی سبک  زندگی جدیدی را انتخاب کرده که در صورت مغایرت با سبک زندگی مطلوب حکومت بر انتخاب خود پافشاری می کند و این می تواند به منازعه و ستیز منجر شود.

ثانیا استانه تحمل جامعه ایران بخاطر فشارهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی پایین امده و هر گونه تنش و اختلافی می تواند منجر به اعتراض اجتماعی شود و

ثالثا اغراض سیاسی موافقین ومخالفین جمهوری اسلامی انقدر پر رنگ شده که همواره ریشه های نارضایتی و اعتراضات را نادیده می گیرند.

از این رو می توان گفت ویدا موحدی و مهسا امینی و اهو دریایی اخرین سوژه های اعتراض در ایران نیستند و تا زمانی که حکمرانی سطح رضایت عمومی را بالا نبرد هر اتفاق ساده ای در ایران استعداد یک بروز یک بحران را دارد.