غرب و تلاش برای کسب امتیاز درآستانه انتخابات درایران

امیر دبیری مهر : رییس موسسه پژوهشی اندیشه و قلم

بعد از چند هفته حدس وگمان درباره احتمال صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین الملی انرژی اتمی علیه فعالیت های هسته ای ایران سرانجام چهارشنبه این اتفاق افتاد. آخرین قطعنامه شورای حکام ۱۸ماه پیش علیه ایران صادر شده بود. نکته مهم و متفاوت نسبت به گذشته این است که بعد از تهدید انگلستان و فرانسه و آلمان به صدور قطعنامه با هدف مجبورکردن ایران به همکاری همه جانبه با آژانس امریکا که همیشه مدعی اول علیه فعالیتهای هسته ای ایران بوده وهست خواستار صبروخویشتنداری  تروییکای اروپایی شد. برای این موضع و سیاست امریکا دودلیل می توان تصورکرد:
اول اینکه دولت بایدن به خوبی می داندکه عامل اصلی تیره شدن روابط ایران و اژانس انرژی اتمی رییس جمهور سابق امریکا یعنی ترامپ بود که بطور یک طرفه درسال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و با کشتن قاسم سلیمانی همه راههای مذاکره و تفاهم با ایران را از بین برد و امروز بهای تصمیم رادیکال ترامپ را باید اروپا با نگرانی های امنیتی پرداخت کند.
دوم اینکه واشنگتن با نگاه به تجربه گذشته کاملا اگاه است که تشدید فشار به ایران نه تنها تهران را به عقب نشینی وادار نمی کند بلکه ایران را به رفتارهای خارج از پادمان سوق می دهد. بنابراین بهتر است مذاکره وگفتگو دردستورکار باشد نه فشار و تهدید. امریکا با همین رویکرد چند هفته پیش و قبل از سانحه هوایی که منجر به کشته شدن رییس جمهور و وزیر خارجه ایران شدمذاکره با مقامات ایرانیرا در عمان اغاز کرده بود و نگران است این مذاکرات که بعد از هفت سال جریان یافته دچار وقفه و اشکال شود.
اما سوال مهم اینجاست که چه ارتباطی بین تنش هسته ای و انتخابات ریاست جمهوری در ایران وجود دارد؟ انتخاباتی که در شرایط عادی باید سال آینده یعنی سال ۲۰۲۵ برگزار می شد اماکشته شدن ابراهیم رییسی درسانحه هوایی این انتخابات را یکسال جلو انداخت. به نظر می رسد در خصوص فشار به ایران با ابزار قطعنامه شورای حکام بین امریکا و اروپا اختلاف نظری وجود ندارد و حتی می توان امریکا را کارگردان این نمایش جدید دانست. ماجرا از این قرار است که امریکایی ها که در ابتدای مذاکرات جدید با ایران هستند اگرگزینه قطعنامه و فشار اروپا را روی میز ایران بگذارند بهتر و بیشتر خواهند توانست امتیاز بگیرند. از سوی دیگر با شروع فعالیتهای انتخاباتی در ایران برای تعیین رییس جمهور جدید درهشتم تیرماه (۲۹ ژوئن) غرب با محوریت امریکاو تروئیکای اروپایی به دنبال این هستند که با افزایش فشار بر ایران
اولا فضای انتخاباتی را تحت تاثیر مذاکرات بین الملی قرار دهند یعنی اهمیت گفتگو با غرب را مساله مهم و اساسی دولت آینده ایران قرار دهند
ثانیا نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را قبل از اینکه بر مصدر دولت بنشینند برای مذاکرات جدی با غرب مهیا کنند . به نظرم بازی مشترک امریکا و اروپا هوشمندانه  است اما یک جای کار می لنگدو آن هم این واقعیت که دولت و رییس جمهور و وزیرخارجه در ایران تنها یکی از عوامل موثر درتصمیم گیری درباره مسایل مهمی مانند فعالیتهای هسته ای ومذاکره با غرب بویژه امریکا هستند. نهادهای دیگری مانند مجلس وشورای عالی امنیت ملی و سپاه پاسداران هم در این فرایند اثر گذار هستند اما از همه مهمتر تحلیل و اراده وتصمیمات ایت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی است که فراتر از انتخابات ریاست جمهوری و اینکه چه کسی رئیس دولت شود فرمان سیاست خارجی ایران را دردست دارد و امریکاو اروپا نباید روی انتخابات ریاست جمهوری بیش از حد حساب باز کنند و برای رسیدن به تفاهم با ایران باید به دغدغه ها و خواسته ها و ملاحظات رهبر جمهوری اسلامی توجه کنند.