شرح  خسارتهای عدم احیای برجام در ذیل اسیب شناسی سیاست خارجی کشور ممکن است

دکتر دبیری مهر در این نشست با اشاره به اینکه ۲۰ سال است درگیر پرونده هسته ای هستیم و باید از تجربه های پر هزینه ی این موضوع برای تامین منافع ملی ایران در اینده کشور نهایت استفاده شود و صنعت هسته ای بجای کنشی هزینه بر به صنعتی فایده مدار تبدیل شود گفت : مساله هسته ای مجال خوبی به ناظران متخصص  می دهد که به اسیب شناسی سیاست خارجی ایران بپردازند  زیرا باید بپذیریم سیاست خارجی ایران در وضعیت تعلیق قرار دارد یعنی بهره وری ان پایین است و انطور که باید موجب رفاه و عزت  مردم نمی شودو عزت و حکمت و مصلحت ایران را تامین نمی کند .

مدیرگروه پژوهشی اندیشه و قلم با اشاره به هزینه فوق العاده پرونده هسته ای برای کشور در دو دهه اخیر توافق برجام را تجربه بسیار ارزشمندی برای کشور با هدف جبران هزینه های برجام ارزیابی کرد که متاسفانه به علت درک نادرست گروههایی در داخل از ماهیت نظام بین الملل و منافع ملی و همسویی مشکوک انها با فرد ساختارشکنی مانند ترامپ در نطفه خفه شد.

این استاد علوم سیاسی در ادامه با اشاره به اینکه امارها و گزارشهای رسمی نشان می دهد در دو سال بعد از برجام همه شاخص های اقتصادی و رفاهی مردم بهبود پیدا کرد و از همه مهمتر امید به اینده در همه اقشار ارتقا پیدا کرده و روند مهاجرت نیز کاش یافت افزود: متاسفانه بعد از خروج ترامپ از برجام  ایران وارد یکی از سیاه ترین دوره های اقتصادی و روانی درتاریخ خود شد که طبق امارها فقط با دوران اشغال ایران بعد از جنگ جهانی دوم قابل مقایسه است که البته پاندمی کرونا هم در ایجاد ان موثر بود البته خوشبختانه در دو سال اخیر تا حدی بخاطر ایستادگی مردم و سرمایه های کشور این وضعیت اسفناک بهبود پیدا کرد.

دکتر دبیری مهر در ادامه به اسیب شناسی سیاست خارجی از چهار زاویه پرداخت . او نخستین اسیب را نبود اجماع در سیاست خارجی و تاثیر پذیری سیاست خارجی از تغییر دولتها و گرایش سیاسی جناح های حاکم بر دولت دانست که موجب سیاست خارجی زیگزاگی و سلیقه ای  شده و خسارت زیادی را به مردم تحمیل می کند .

وی دومین اسیب را سیاست خارجی هزینه ساز بجای سیاست خارجی فایده گرا معرفی کرد و گفت این تفکر که سیاست خارجی عرصه شعار دادن و تبلیغات و هدایت و مرز کشی بین حق و باطل است در ظاهر جذاب بود اما در عمل شکست خورد و نشان داد که از این رهیافت در سیاست خارجی هیچ مولفه ای از منافع ملی تامین نمی شود و سیاست خارجی عقلانی سیاست خارجی ای است که در خدمت منافع ملی باشد نه شعارها. زیرا کشوری که قدرت ملی در همه ابعاد نداشته باشد شعارهای ان نیز خریداری ندارد و به عبارت دیگر سیاست خارجی ارمانگرا بدون واقع گرایی و محاسبه گرایی دقیق و تخصصی شبیه خواب و خیال است نه سیاست.

مدیرعامل موسسه پژوهشی اندیشه و قلم غلبه رویکردهای تخاصمی و تقابلی به رویکردهای سازنده و تعاملی را سومین اسیب جدی سیاست خارجی ایران خواند و گفت:  اگر ایران سیاست تعاملی با کشورهای قدرتمند جهانی داشت امریکا امکان تحریم های یکجانبه اثرگذار را پیدا نمی کرد و اعمال تحریم ها برای واشنگتن هزینه ساز می شد اما وقتی کشوری متحدین استراتژیک در جهان نداشته باشد اسیب پذیری ان هم بالا می رود . بسیاری طبیعی است امریکا وقتی متحدین اصلی ایران را سودان و سوریه و یمن و طالبان و عراق معرفی کند قدرت زورگویی و تحریم و فشار هم خواهد داشت. باید توجه کنیم اساسا تخریب و قهر و عدم مذاکره و رجز خوانی نیازی به هنر و دانش و متخصص ندارد بلکه مذاکره مفید و رابطه و ساختن هنر و دانش و بینش والا می خواهد.

دکتر دبیری مهر در انتها چهارمین نقد به سیاست خارجی ایران را عبور از سیاست نه شرقی و نه غربی عنوان کرد و گفت: سیاست خارجی ایران در حال حاضر نه موازنه منفی است و نه مثبت بلکه تحت پوشش شرق گرایی ,سیاست امتیاز دادن به شرق برای ایستادگی در برابر غرب پیگیری می شود که متضمن منافع ملی نخواهد بود. زیرا در همین رویکرد هم دولت بجای اینکه از منافع اقتصادی تعامل با شرق بویژه چین استفاده کند خواسته و ناخواسته وارد معادلات غلط امنیتی مسکو شده و هزینه ان از جیب ملت پرداخت می شود. البته این نقد به معنای نفی دستاوردهای این رویکرد نیست اما نباید به حداقل ها مانند فروش روزانه  ۵/۱ میلیون بشکه نفت به چین راضی باشیم.

این استاد دانشگاه باتاکید بر اینکه من از طرفداران تعامل با شرق و ارتباط با همه کشورها اعم از شرق و غرب  هستم و هیچ کشوری را در برابر عظمت ایران ترسناک نمی دانم گفت : موقعیت ژئوپولیتیک ایران ایجاب می کند با تقویت رابطه با غرب کشورهای شرقی را به نفع منافع مردم بدوشد و با تقویت رابطه با شرق از مزایای تعامل با کشورهای غربی بهره مند شود. خوب است بدانیم موقعیت تاریخی و جغرافیایی کمتر کشوری این فرصت را برایش فراهم می کند و باید از این فرصت بهره برداری کرد و نگاه فایده گرایانه به نظام بین الملل داشت بدین گونه که دوست ایران در جهان کشوری است که منافع مردم ایران را بیشتر تامین می کند ودشمن ایران هم کشوری است که به فکر منافع مردم ایران نیست و البته این فرض را هم باید در نظر بگیریم که در سیاست دوست دایمی و دشمن دایمی نداریم.