گفتگوی امیر دبیری مهر و امیدجهانشاهی درباره هفته پژوهش و مهمترین اسیب های پژوهش در ایران

دکتر امید جهانشاهی در پاسخ به اینکه چرا ادارات و سازمان ها به مسئله ی پژوهش توجه نمی‌کنند؟ و اینکه آیا در کشور ما پژوهش در جایگاه شایسته ای قرار دارد یا خیر؟ گفت: همیشه در روز پژوهش این گلایه مطرح می شود که چرا مدیران سازمان های دولتی آن طور که باید به پژوهش توجه نمی کنند و در مورد اهمیت پژوهش صحبت می شود. من البته این گلایه ها را درست می دانم بخشی از ماجرا هم بر می‌گردد به خود پژوهشگران و وضعیت پژوهش در حوزه علوم اجتماعی و انسانی.

یکی از آفت هایی که وجود داشته و باعث شده پژوهش مورد توجه و استفاده ی مدیران سازمان ها قرار نگیرد، غلبه ی رویکرد پوزیتیویستی در پژوهش های علوم اجتماعی بوده است. غلبه نگاه کمی و عددی در مواجهه با مسائل انسانی و اجتماعی و فقدان تفسیر و تحلیل عمیق و واقعی، یکی از این دلایل است. تکیه مدام به پرسشنامه و تلاش برای اینکه با عدد به شناخت برسیم بدون توجه به تحلیل بافتار فرهنگی و ریشه ها و پیشینه تاریخی ممکن است توصیفی در سطح به دست بدهد اما فهم و شناخت ایجاد نمی کند. جهانشاهی گفت: یکی از ضعف هایی که ما امروز داریم این است که نظریه زده هستیم. نظریه را مقدس می شناسیم. نظریه ها را می خوانیم و آموزش می دهیم و در رساله ها و پایان نامه ها به طور مفصل توضیح می دهیم اما از نظریه برای تحلیل وضعیت و تحولات ارتباطی و اجتماعی نمی توانیم استفاده کنیم. خیلی از اساتید واقعاً به نظریه ها مسلط هستند اما نمی توانند برای تحولات جاری تحلیلی داشته باشند. آقای دکتر عباس کاظمی در کتاب سفر نظریه ها مباحث خوبی در این زمینه مطرح کرده اند.

مثلاً ما وقتی در مورد اقتصاد حرف می‌زنیم، فکر می‌کنیم اقتصاد یعنی، فرمول های عرضه وتقاضا و نظریه های فلان و بهمان. اما اگر به تاریخ شکل گیری نظریه های اقتصادی در بستر جوامع مختلف نگاه نکنیم، نمی‌توانیم درک صحیحی از نظریه های اقتصادی داشته باشیم.

جهانشاهی به تک بعدی بودن پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و انسانی هم اشاره کرد و گفت: پژوهشگر علوم اجتماعی کسی است که اگر جامعه شناسی کار می کند، حتما باید نگاهی به تاریخ و ارتباطات هم داشته باشد. پژوهشگر علوم اجتماعی و ارتباطی باید رمان هم بخواند و مهمتر از همه تاریخ بخواند. وقتی در مورد مشروطیت حرفی می زنیم می گویند مگر شما تاریخ خوانده اید؟ در حالی که یک پژوهشگر باید در مورد تاریخ معاصر جامعه خودش خوب بخواند و تحلیل داشته باشد. پژوهشگر ارتباطات باید ادبیات و شعر بیگانه نباشد چون منبع نماد و نشانه هستند، چیزی که او با آن کار دارد. آنچه باعث می‌شود پژوهش های ما روح نداشته باشد و مورد توجه قرار نگیرد این است که پژوهشگر علوم اجتماعی و ارتباطی و انسانی ما کتاب خوان و اهل مطالعه نیست. مطالعات در زمینه های مختلف باعث بینش می‌شود. این بینش است که باعث غنای تحلیل و تفسیر می شود.

یکی دیگر از دلایلی که وقتی حوادثی در کشور اتفاق می افتد برخی اساتید کمتر قادرند تحلیلی ارائه بدهند، این است که تک بعدی هستند. بینش و نگاه ندارند.

این پژوهشگر به عنوان آخرین نکته به وضعیت دانشگاه ها اشاره کرد و گفت: دانشگاه باید محل پژوهش باشد و دولت مسائل خود را به دانشگاه بدهد تا دانشگاه روی آنها تحقیق کند. یعنی ماهیت و ماموریت دانشگاه باید پژوهش باشد و در کنارش آموزش اما متاسفانه در کشور ما آموزش جدی تر از پژوهش است و این آفت بزرگی است.

جهانشاهی گفت: جامعه شناس می‌تواند با استفاده از تحلیل روندهای گذشته ای که در جامعه وجود داشته وبا استفاده از تحلیل مسائل امروز جامعه، دید بدهد، افق بدهد وکمک کند به مدیران شرکت های بزرگ که برای آینده شان تصمیمات درست بگیرند. و خوشبختانه شاهد هستیم که خیلی از سازمان های صنعتی و خصوصی در حال استخدام جامعه شناس هستند و این یک اتفاق خوب است.وی در پایان این گفتگو گفت: شناخت تحولات اجتماعی و نسلی برای مدیران و مسئولان بسیار مهم هستند و این پژوهشگران علوم اجتماعی و متخصصان ارتباطات و مطالعات رسانه هستند که می‌توانند کمک کنند تا پنجره های جدیدی و بینش و ادراک درستی برای مدیران و مسئولان گشوده شود و این بسیار ارزشمند است.

(برنامه)گفتاورد – چهارشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۱

لینک شنیدن برنامه

http://player.iranseda.ir/epg-player/?e=151050932