در کشور همسایه چه می گذرد؟ گفتگو یا مستند ساز و کارشناس ارشد افغانستان
تقریبا چند هفته ای است که مهم ترین موضوعی که توجه جامعه جهانی از جمله هموطنان ما و کشور ما رو به خودش جلب کرده، مسائل مربوط به کشور افغانستان است، بعد از بیست سال از اشغال افغانستان از جانب امریکا و متحدین ان، امریکایی ها افغانستان را ترک کردند و طالبان که همیشه اسمشون مقداری توام با وحشت است بویژه برای ما ایرانی ها بخاطر ماجراهایی که در گذشته رخ داده از جانب این گروه، مجددا بر این کشور تسلط پیدا کردند.
به نظر می اد هم پرسشهای زیادی درباره مسائل افغانستان وجود دارد و هم می توان از رویکردهای متفاوتی درباره این پرسشها بحث کرد و به انها پاسخ داد.
یکی از افرادی که بالغ بر چهل سال است در مورد مسائل افغانستان به طور تخصصی و دقیق مطالعه و پژوهش می کنند و اثار و نوشته های خودشون رو منتشر کردند اقای مرتضی باقری فرد هستند که میهمان اقای دکتر امیر دبیری مهر در برنامه گفتاورد روز چهارشنبه بیست و یکم مهر ماه هستند.
علاقمندان می توانند این برنامه رو در لینک زیر بشنوند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، مرتضی باقری فرد، کارشناس و پژوهشگر متخصص مسائل افغانستان با حضور در برنامه گفتاورد درباره حضور مجدد طالبان در این کشور گفت: ریشه این تحولات را باید از منظر تاریخی، قومی و مذهبی در این کشور بررسی کرد. من به علت علاقه به مسائل افغانستان و با توجه به ارتباطی که با اغلب رهبران افغانستانی؛ چه آنهایی که از دنیا رفتند و چه آنهایی که هنوز در قید حیات هستند و رهبران مذهبی آنها می‌توانم تحلیل هایی را ارائه کنم.
به گفته او این تحلیل‌ها بدون دانستن این پیشینه‌ها نمی‌تواند تحلیل درستی درباره دلایل روی کار آمدن مجدد طالبان باشد.
او یکی از این مسائل را تعصبات ریشه دار مذهبی در افغانستان دانست و افزود: تحرکات بر مبنای همین تصورات شکل گرفته و ریشه تاریخی دارد به طوری که به ویژه نسبت به شیعیان و بالاخص هزاره ها این حساسیت ها بیشتر است.
باقری فرد با اشاره به طرد بودن تلویحی شیعیان در جامعه افغانستان گفت: این محدودیت ها به حدی بوده است که در اجتماع به شیعیان پست و منصب داده نمی‌شده است.
او تعصبات قومی را بسیار قوی تر از تعصبات مذهبی در این کشور توصیف کرد و گفت: پشتوها با ۴۰ درصد جمعیت در مناطق جنوبی و شرقی افغانستان ساکن اند که اکثر آنها نیز اهل سنت هستند. همچنین تاجیک‌ها با جمعیت ۲۵ تا ۳۰ درصدی صاحب زبان شیرین دری هستند و اشتیاق فراوانی نیز به ایران دارند. ایشان بخشی از ایران کهن هستند و اغلب نیز در بخش بدخشان و ناصر خسرو -شمال شرق- افغانستان زندگی می‌کنند.
او افزود: همچنین هزاره ها بالای ۱۰ درصد جمعیت افغانستانی ها را به خود اختصاص داده اند. آنها از مردمان اصیل افغانستان با هویت شیعی هستند و زبان مخصوص به خود را دارند که کمی با دری فرق دارد و برخی از آنها سنی مذهب اند. البته برخی از آنها با تهاجم حکومت ها مذهبشان در چهار نسل تغییر کرده و سنی شدند. آنها در شمال و مرکز مستقر هستند.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: در این میان ازبک ها هم جمعیت قابل ملاحظه ای دارند که در شمال افغانستان زندگی می‌کنند و چون در اقلیت هستند آرام و دارای تعامل با اقوام دیگر هستند.
او تصریح کرد: البته این آمار دقیق نیست چرا که آماری وجود ندارد به طور کلی جمعیت شیعیان افغانستانی ۳۰ تا ۳۵ درصد تخمین زده می‌شود و به طور قطع از ۲۰ درصد کمتر و از ۳۰ درصد هم بیشتر نیست.
باقری فرد در ادامه افغانستان را همواره در طول تاریخ عرصه کشمکش ابرقدرت ها دانست و گفت: قبل از آمریکا نیز انگلیس در این کشور حضور داشت و از زمان کودتای نامی روس ها در افغانستان در سال ۱۳۵۸ هدف اصلی آمریکا فعالیت هایی برای منافع خود بر بستر رویکردهای ضد کمونیستی در افغانستان بوده است.
او افزود: سناریوی آمریکا با همکاری عربستان، مصر ، اردن و سایر کشورهای عربی جوانان پر شور را به سمت جهاد با کمونیست تشویق کرد. بر همین اساس نهضتی در عربستان بود که افراد را به جهاد در این کشور ترغیب می کرد.
این پژوهشگر تصریح کرد: برای شناخت پدیده طالبان باید ریشه های افراط گرایی در افغانستان را بشناسیم.
او افزود: علت توجه ابرقدرت‌هایی مانند بریتانیای کبیر و شوروی به افغانستان، دسترسی به آب های گرم و به طور کلی از منظر ژئو پلیتیکی ، ذخائر و معادن است.
به گفته این مستندساز علاوه بر معادن سنگ مانند زمرد و لعل گاز هم در این کشور از جاذبه های کشورهای استعمارگر است. باید توجه داشت که زمرد قیمتی ترین سنگ‌ها بعد از الماس در جهان است . او افزود: گران‌ترین زمرد دنیا، زمرد پنجشیر است.
او در ادامه به تفاوت رفتار ایران با پاکستان در برابر شهروندان افغانستانی اشاره کرد و گفت: مهاجران افغانی در پاکستان در مرز و در اردوگاه ها نگهداری می شوند ولی ایران مهمان نوازی کرده و در داخل کشور و در فرهنگ عمومی آنها را پذیرفته است. افغانستانی‌ها در ایران کار می‌کنند و درآمدزایی دارند و اگر در اردوگاه هم هستند وضعیت آنها قابل مقایسه با پاکستان نیست. حتی ایران امکان حج پشتو زبان ها را نیز فراهم کرده است.
او با اشاره به فعالیت ۶ حزب سیاسی مورد حمایت پاکستان در افغانستان گفت: این احزاب هیچ وقت با هم متحد نشدند و حتی بعد از آنکه اتحادی در کعبه علیه شوروی بین آنها صورت گرفت بیش از یک ماه اتحاد آنها طول نکشید و بعد از آن استارت طالبان خورده شد، این آغاز از سوی آمریکا بود !
او با بیان اینکه طالبان تصمیم دارند از یک جنبش به یک حکومت تبدیل شوند، گفت: متاسفانه طالبان یک طیف نیستند ، سازمان ندارند و این بسیار خطرناک است.
او به رفتارهایی مانند سربریدن برخی از افراد سرشناس توسط طالبان که در گذشته از سوی آنها سرزده است اشاره کرد و گفت: آنها هنوز تغییرات گسترده ای در رفتار خود نکرده اند و به قول معروف هنوز کن فیکون نشده اند. در حالی که برخی از آنها در آمریکا درس خوانده‌اند وبا حقوق بشر آشنا شده‌اند ولی هویت فرهنگی آنها هنوز در چالش جدی است.
مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبکه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی با شناسه tehraan۳۶۰@ پیدا و همراهی کنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیکیشن ایران صدا دریافت کنند.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذکر منبع مجاز است.
