آیا برای کاهش نارضایتی ها و جلوگیری از موج بازگشت چاره ای هست ؟
ا
اشاره :
برخی رویدادهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی نقطه اغاز سلسله رخدادهای بعدی هستند مانند برخی سیاست گذاری های اقتصادی که منجر به افزایش نقدینگی و تورم درعرصه اقتصاد می شود یا بلایای طبیعی که چند ماهی همه توجهات و امکانات و تصمیم ها را معطوف به خود می کند و برخی دیگر نتیجه سلسله تصمیمات و روندها و رویدادها در گذشته هستند مانند الودگی های زیست محیطی که نتیجه سالها نداشتن فرهنگ عمومی پاسدار طبیعت و طرح و برنامه جامع برای صیانت از اب و هوا و طبیعت سالم و پاک است یا فساد اقتصادی که نتیجه سالها اغماض و کوتاهی در پیشگیری از شکل گیری مفاسد است گونه سومی از رویدادها نیز مانند سکه دو رو دارند روی اول انها پیشینه ها و سوابق و عللی است که منجر به این رویداد شده و روی دیگر سکه تبعات و پیامدهایی است که ناگزیر بعدا رخ خواهد داد و از کسی و جایی اجازه نخواهند گرفت .در نوشتار زیر برای تحلیل رویدادهای ابان ۹۸ از شق سوم استفاده شده است .
انچه که بیشتر مهیج و مشوق ارایه این تحلیل است پیش بینی رخدادهای ابان ۹۸ در مطلبی تحلیلی در تیرماه سال ۱۳۹۷ است که هم به برخی مقامات مسئول ارایه شد http://www.dabirimehr.ir/?p=3313 و چکیده ان هم در سایت تابناک منتشر شد هر چند ان پیش بینی در ان زمان با این هدف نوشته شد ا تا رخدادهای مشابه ابان ۹۸ شکل نگیرد اما از انجا که مسئولان نخواستند یا نتوانستند (گاهی مشکل مدیران در فهم و دانستن نیست بلکه در توانایی است ) به توصیه ها توجه کنند شاهد اتفاقات ناگوار اخیر بودیم .
در مقدمه یاد اور می شوم سه دسته از مخاطبان از خواندن این تحلیل هیج نفعی نخواهند برد .ومخاطب این تحلیل نیستند مخاطب این تحلیل کسانی هستند که دغدغه ایران وایرانی و اینده این کشور را دارند اما کسانی که مفروضات زیر را دارند نمی توانند با نگاه بنده همذات پنداری کنند.
اول انانکه اتفاقات اخیر را فتنه و قائله ای طراحی شده از سوی بیگانگان و دشمنان می دانند( بخشی از نگاه حاکم و رسمی ) هرچند موج سواری ها و نفوذ افراد و گروههای نا همسو با مردم را در این دست اعتراضات انکار نمی کنم بلکه تقلیل اعتراض مردمی به اغتشاش عده ای محدود را حداقل تا این لحظه نمی فهمم و برنمی تابم .دوم کسانی که جنس اعتراضات اخیر را از نوع انقلاب های براندازانه علیه اصل نظام جمهوری اسلامی و ساختارهای رسمی ارزیابی می کنند( اپوزیسیون خارج از کشور و مخالف انقلاب اسلامی ) و سوم کسانی که در ارایه تحلیل ها بجای روی به حقیقت سپردن به موقعیت و مصلحت و منافع فردی و صنفی و جناحی و محفلی خود می نگرند مانند انانکه بر تک عاملیت ها تاکید می کنند(وابستگان به جناح های سیاسی و محفل های فرهنگی ). در مقابل این تحلیل مبتنی بر دو رهیافت در علوم اجتماعی یعنی طبقه بندی های اجتماعی و شکاف های سیاسی و اقتصادی پیش خواهد رفت از این رو در ان بجای مفاهیم مهم فقر و بی عدالتی و استبداد و توطئه خارجی بر مفهوم “نارضایتی “به شکل عام در ان تاکید خواهد شد.
- داشتن تحلیل های صحیح از وضعیت کنونی کشور بسیار مهم و تعیین کننده است از همین روی این روزها جنگ پنهانی برای غلبه روایت ها از رخدادهای اخیر وجود دارد زیرا روایت و تحلیل و تفسیر غالب و هژمون مبدا و نقطه تصمیمات و سیاست های بعدی است و حق و باطل و بازنده و برنده ( اگر برنده ای وجود داشته باشد) مبتنی بر دستگاه تحلیلی قابل تشخیص است .از این رو باید تلاش کرد تحلیل ها درست و صحیح و مستند ارایه شود. ساده انگارانه ترین نگاه به رخدادهای ابان ۹۸ این است که تصور شود گران شدن بنزین علت اعتراضات بوده است . اغلب کارشناسان باور دارند که مساله بنزین بهانه ای برای بروز یک خشم عمومی در برخی از کلان شهر ها ؛شهرها و شهرستانها بود و فضایی را ایجاد کرد که برخی اقلیت های سازماندهی شده نیز از این اب گل الود ماهی بگیرند و بزرگترین جفا در حق معترضین را مرتکب شوند به گونه ای که صدای انها شنیده نشود و فرع براصل غلبه کند. در حالی که اگر مساله بنزین هم نبود در زمان دیگری بهانه دیگری ایجاد میشد حال سوال این است اگر بنزین بهانه بود پس خشم عمومی با تبعات ویرانگر آن و از همه مهمتر این حجم از خشونت و کشته و اسیب دیده و خسارت ناشی از چیست ؟ ایا ناشی از فشار روانی انباشته شده از گرانی است ؟ ناشی از تورم و فشارهای اقتصادی بویژه از سال ۹۷ به این سوست ؟ ناشی از بحران های موجود در سیاست خارجی جمهوری اسلامی و تبعات داخلی ان است ؟ ناشی از مفاسد اقتصادی و اختلاس ها و شکاف های عمیق طبقاتی درون جامعه است ؟ ناشی از سرخوردگی های سیاسی سالهای گذشته است ؟ ایا ریشه در کمبود امکانات عمومی و مادی و رفاهی دارد؟ ناشی از بیکاری و موانع کسب و کار است ؟ ناشی باز بی توجهی به معیشت ۶۰ میلیون ایرانی بوِیژه ۱۳ میلیون حاشیه نشین محروم و نا برخوردار است و… به این علل می توان عوامل متعدد دیگری را هم مانند مسایل فرهنگی و قومی و سبک زندگی و…را هم افزود اما انچه که بعنوان نتیجه از این بخش از بحث باید به ان توجه کرد این است خشم عمومی بروز یافته بویژه در قائله اخیر که خشونت های بکار رفته در ان و رفتارهای وندالیستی منجر به تخریب اموال و امکانات عمومی بی سابقه بوده چند علتی و ورشد یافته در بستر زمان است و تقلیل آن به چند علت ساده اعم از داخلی و خارحی بسیار خطرناک و گمراه کننده است .البته مدیران مربوطه در کشور تمایل دارند با ساده سازی ماجرا توان خود در حل بحران را برای عوام الناس به رخ کشیده و اوضاع را کاملا عادی بازنمایی کنند و بالعکس مخالفین نظام هم با اهداف دیگری سعی در تقلیل مشکلات به اهداف و اغراض سیاسی خود دارند .اما زهی خیال باطل که بتوان چنین خام اندیشانه با مسایل مهم روبرو شد زیرا اگر سقف و ستون های نظام اجتماعی مستحکم و نفوذ ناپذیر نباشد حتما و یقینا بادهای توفانی بعدی در راه است و خانه را ویرانه خواهد کرد و انانکه خانه را دوست دارند و خود را اهل خانه می دانند امروز به چاره اندیشی می پردازند نه فردا که بسیار دیر است . از این رو بجای تقابل با قوانین لایتغیر اجتماعی و اقتصادی و سیاسی با ارایه و پذیرش تحلیل های نادرست باید کشورمان را در برابر فشارها و تکانه های محتوم در اینده با ثبات و پایدار سازیم . دقت کنیم و بپذیریم ین رویدادها مربوط فقط مربوط حدود ۱۰۰ هزار نفری نیست که در حدود ۱۰۰ شهر در اعتراض ها نقش داشتند یا فقط نهادها و نیروهای نظامی و امنیتی و انتظامی را درگیر نکردند اینها مسایل همه ما ایرانیان است زیرا مستقیما و غیر مستقیم و کم و زیاد همه ما از این تحولات تاثیر می پذیریم. برای مثال قطعی اینترنت براور د می شود بالغ بر ۱۰۰ میلیاد تومان به صاحبان کسب و کار خسارت وارد کرد فارغ از اینکه این افراد چه نظری در این ماجرا داشتند یا مجموعه اخبار و روایت های ان -درست و نادرست -میزان نگرانی و اضطراب عمومی را نسبت به اینده در کل جامعه بالا برد و از این مهم نمی توان به سادگی گذشت .
- جامعه ایرانی از پیچیدگی های زیادی برخوردار شده است و دیگر دسته بندی های ساده گذشته مانند فقیر و پولدار ؛ وابسته به حکومت و مردمی ، بالای شهر نشین و پایین شهر نشین ، تهرانی و شهرستانی ؛ شهری و دهاتی ، تحصیل کرده و بی سواد و….این دو گانه های کلیشه ای نه با واقعیات سازگار است و نه می توان با این دسته بندی ها واقعیات جامعه ایرانی را شناخت . هرچند متغیر های اقتصادی و جغرافیایی ؛ مذهبی ، سیاسی ؛ فرهنگی همچنان می تواند برای دسته بندی های اجتماعی بکار اید اما در این تحلیل متغیر دیگری را برگزیده ام که مفهوم نارضایتی است و با آن به دسته بندی و طبقه بندی اجتماعی می پردازم . اما منطقا بلافاصله این سوال شکل می گیرد که نارضایتی از چه ؟ و همه بحث از قضا همینجا سازمان می یابد وقتی بدانیم منظور نارضایتی از وضعیت موجود مد نظرماست .
سختی و پیچیده بودن بحث اینجاست که احساس رضایت و نارضایتی لزوما با شاخص های مادی و عدد و رقم و امارحاصل نمی شود که بتوان به اسودگی به مواجهه ی ان رفت . خطایی که مدیران عمیقا بیگانه با علوم انسانی و علوم اجتماعی در دستگاههای مختلف دایم مرتکب می شوند. از این رو همیشه تصور می کنند با پرداخت پول و سبد معیشتی و کارت اعتباری می توان مردم را راضی نگه داشت همین خطا در ادارات هم وجود دارد و مدیران ادارات دولتی تصور می کنند با پرداخت های بیشتر می توانند رضایت کارکنان را بیشینه و محبوبیت خود را زیاد کنند در حالی که لزوما اینچنین نیست . برای مثال این دست از مدیران که اغلب هم مهندس و پزشک هستند و در تصدی مصادر مهم همواره اکثریت داشتند با مقایسه امکانات کشور در برخی بخشها و مناطق با گذشته مطلقا نتیجه گیری می کنند که حتما رضایت در این مردم این مناطق حاصل شده بنابر این اگر نارضایتی وجود دارد ناشی از دسیسه و توطئه و دخالت خارجی است . یا یکی از تصورات ویرانگر در جمهوری اسلامی این است که مثلا با افتتاح پروژه های عمرانی و زیر بنایی و ایجاد اشتغال ، ساخت بزرگراه و پل و جاده و برق و گاز رسانی و امثالهم می توان به ضرس قاطع رضایت عمومی را جلب کرد و دلها را همراه نمود.این تصورات ناشی از نشناختن عمیق جامعه به سرعت تغییر یافته ایران است و با معیارهای قدیمی به تحلیل جامعه جدید رفتن است همان تحلیل غلطی که محمد رضا شاه پهلوی هم در دهه ۵۰ دچار ان شد و تا لحظه مرگ در بهت و حیرت بود که چرا علی رغم این همه تزریق پول ناشی از فروش نفت مردم ایران او را نخواستند و انقلاب کردند؟ علت این حیرت نشناختن جامعه پیچیده ایرانی و مفهوم رضایت و نارضایتی است . با الگوهایی ذهنی کلیشه ای و قدیمی نمی توان با مواجهه مسایل بغرنج و پیچیده امروزین رفت .با بیل گل کاری به سراغ بتون سیمانی رفتن و با خودرو قصد اقیانوس پیمایی داشتن خطاست .
در همین راستا باید نکته ای را صادقانه بیان کنم هر چند خوشایند مخالفان جمهوری اسلامی نباشد و ان اینکه اگر دوری کنجکاوانه در ایران بزنیم و نگاه منصفانه داشته باشیم می توانیم حجم وسیع خدمت رسانی دولتهای پس از انقلاب را به مردم در دور افتاده ترین شهرها وروستاها ببینیم که با وجود برخی کمبودها قابل مقایسه با گذشته ها نیست . (توصیه می کنم نرفته ها بروند و ببینند که ارامش و اسایش مردم ایران ساکن در شهرهای کوچک و روستاهاا به مراتب بالاتر از ساکنین شهرهای بزرگ است ) ما مساله اینجاست که این خدمت رسانی لزوما منجر به ایحاد رضایت فراگیر بویژه در شهرهای بزرگ و مناطق اقماری انها و محلات محروم درون انها نمی شود بلکه گاهی با بالا بردن رو به تزاید سطح توقعات و انتظارات ؛ مقدمه نارضایتی های جدید ایجاد می شود چنانچه در قائله اخیر نقطه تمرکز بحران در شهرهای اقماری تهران مانند ملارد و شهریار و و اسلامشهر و قرچک و کرج بود .و در شهرهایی مانند شیراز و اصفهان و اهواز بود.مناطقی که در سالهای اخیر خدمات رسانی های زیر بنایی زیادی در این مناطق انجام شده امانتیجه ان نبوده که مدیران تک بعدی نگر تصور می کنند.
مبادا در این فاز از تحلیل نتیجه گیری غلطی صورت بگیرد و ان اینکه اگر عمران و ابادانی و امکانات رسانی منحر به ایجاد رضایت پایدار فراگیر نمی شود پس چرا باید در اینده و در سیاست گذاری ها و تصمیم گیری ها این رویه را ادامه داد؟ در پاسخ باید گفت اگر همین اقدامات انجام نشده بود خشم عمومی ناشی از نارضایتی بسیار زودتر و بسیار توفانی تر بروز می یافت بنابر این نه تنها کارهای انجام شده صحیح بوده بلکه باید با قوت و عزم و تلاش بیشتر ادامه یابد اما روی سخن این است که این سیاست ها لازم هست اما کافی نیست و احساس رضایت محصول مجموعه وسیع تر و کلان تری از سیاست گذاریها و اقدامات است که به ان اشاره خواهم کرد.
- رضایت نسبی یک حس عمومی و فراگیر و چند بعدی است که از متغیر ها و علل گوناگونی ناشی می شود. یعنی مجموعه و زنجیره ای از چیزها که باید باشد و دیده شود و سلسله ای از چیزهایی که نباید باشد . برای مثال وجود اشتغال و رفاه عمومی، امکانات زیر بنایی ، شادابی و نشاط سیاسی ، ازادی رسانه ای و اطلاع رسانی ، محیط شاد اجتماعی و فضاهای تخلیه هیجانات ، ازادی های اجتماعی و فرهنگی ، بوروکراسی کارامد و روان ,امنیت عمومی و پایدار و سوپاپ های هوشمند تخلیه فشار روانی جامعه برای ایجاد حس رضایت ضروری است . همه ماجرا این نیست از سوی دیگر وجود مدیران و مسئولان نالایق و فاسد، جناح گرایی و باند بازی و خانواده سالاری در تقسیم موقعیت ها و مناصب حکومتی ، بدبینی مردم به حاکمان و فقدان اعتماد و سرمایه اجتماعی ، موضع گیری های متحجرانه و بیگانه از زندگی و باور اکثریت مردم در تریبون های عمومی ، ژست ها ی عاقل اندرسفیه برخی از صاحبان قدرت در قبال مردم ، نبود صداقت و راستگویی در ارتباط با مردم ، سیاست خارجی پر تنش و دایما در تلاطم ، سرک کشیدن نهادها و دستگاههای در حوزه خصوصی و سبک زندگی مردم بویژه نسل جوان ، ایجاد محدودیت های سیاسی و فکری در فضای روشنفکری ، وجود شکاف های عمیق طبقاتی و لایه های دارا و ندار جامعه و بازنمایی مکرر آن در رسانه ها و شبکه ها نمادهای اجتماعی و ایجاد حس عقب ماندن از دیگران و تبعیض ساختاری و نوسانات مداوم اقتصادی و فقدان امکان برنامه ریزی بلند مدت برای زندگی بخاطر مداخلات مزاحم خارجی می تواند به ایجاد نارضایتی ایجاد شود و در نهایت این نتیجه گیری ساده اما ویانگر که اوضاعمان خوب نیست . از منظر هر یژوهشگر بی طرفی نفس رسیدن افکار عمومی به این نتیجه خطر ناک است و اینکه این نتیجه گیری چقدر منطقی است یا نیست در درجه بعدی اهمیت قرار دارد.
برخی از امارها و اطلاعات بدست امده از بازداشت شدگان ماجراهای اخیر حاکی از این است که اکثریت بازداشت شدگان جوان ، بیکار، فاقد گرایش سیاسی ، فاقد سابقه کیفری و هیجان زده بودند. به تعبیر دیگر اقشاری که اصطلاحا چیزی برای از دست دادن در یک نظام اجتماعی ندارند بیشترین استعداد بروز خشم ناشی از نارضایتی را دارند. جامعه شناسان به درستی بر ضرورت فرایند جامعه پذیری و ایجاد پیوند های هویت بخش اجتماعی برای قوام و دوام اجتماعی تاکید می کنند نباید اجازه داد جمعیت کسانی که چیزی برای از دست دادن نداشته باشند روز به روز زیاد شود. بنابر این اینجا عرض می کنم واریز یارانه های معیشتی حتی اگر چند برابر هم شود منجر به ایجاد رضایت عمومی نخواهد شد و صرفا حاشیه ای جدید بر مشکلات قبلی ایجاد می کند چنانچه الان هم در باره مقدار آن و مشمولین ان ور وش شناسایی مشمولین چالش های جدیدی شکل گرفته است .
- ایران امروز ارامش می خواهد. مناسبات معقول با جهان می خواهد . مردم می خواهند زندگی کنند . از سیاست زدگی و حضور بلا وجه مقامات در لحظه لحظه زندگی شان خسته شده اند .بدین معنا که بر نمی تابند سرنوشت خود و فرزندانشان تابعی از اظهارات و تصمیم های درست و نادرست مقامات باشد انتظار دارند مقامات خودشان را با مردم تنظیم کنند نه بالعکس . امروز ایرانیان زندگی دیگر مردمان جهان را هم می بینند و با خود مقایسه می کنند و گاهی حسرت می خورند که چرا چنانچه شایسته انان است زندگی نمی کنند. برخی اسطوره های باستانی و الگو های تاریخی و فرهنگی هم به تقویت این حس کمک می کند هر چند گاه با افراط همراه است مانند خود بزرگ بینی ایرانیان در سطح جامعه و امپراطوری خواهی در سطح حاکمیتی .
متاسفانه دشمنان ایران در عرصه بین المللی هم بیکار نیستند و از هیچ خصومت و شیطنتی دریغ نمی کنند و بر طبل نارضایتی ها می کوبند . نمونه بارز آن روایت ناقص و تک بعدی رسانه های بیگانه از شرایط زندگی ایرانیان در دوران پهلوی است که نوعی فریب افکار عمومی محسوب می شود و حسرتی دروغین را در افکار عمومی ایجاد می کند.مع الاسف نظام اطلاع رسانی وتبلیغاتی کشور هم نه تنها اسیر روشها و مدیران ناکارامد است حتی توان بیان دستاوردها و امکانات و داشته های کشور را هم ندارد به گونه ای که از کفه یاس و نا امیدی کاسته و بر کفه امید به اینده بیفزاید. نسل جدید برای اداره کشور ایده ها و رویکردهای جدید دارد. بحران مشارکت و توزیع امکان بهره مندی از این استعدادها را نمی دهد از همین رو جامعه به پدیده اقازادگی حساس شده است . درامد زایی حلال و قانونی و شفاف مشکل شده است از این رو جامعه به ثروت های باد اورده ی ناشی از رانت های سیاسی و قومی وخانوادگی اعتراض می کند و انها را بر نمی تابد . نسل جدید ایران شفافیت می خواهد عصر پنهان کاری و بودجه های محرمانه و اسناد نا مفهوم بالادستی گذشته است . مردم با راهنمایی نخبگان و صاحب نظران و تحصیل کردگان دریافته اند که هزینه های کشور از محل مالیات انها تامین می شود و بس و همه امکانات و اعتبارات از ساختمان های دولتی گرفته تا خودروی زیر پای مدیران صرفا امانتی است نزد انها برای خدمت بیشتر به مردم. از این رو به حق شفافیت بیشتر را مطالبه می کنند که حقوق عمومی در فرایند حکمرانی تضییع نشود . تخصیص پول و اعتبارات عمومی به افراد و موسسات خاص به بهانه های مختلف پذیرفتنی نیست وقتی هنوز کلاسهای درس در سراسر کشور استاندارد نیست . تصریحات منابع دست اول دینی وجملات غیر قابل تاویل رهبران و امامان بویژه حضرت علی علیه السلام در این خصوص هم بر عمق باور مردم به این حق شفافیت و نظارت همگانی می افزاید . مردم در تعیین اولویتهای کشور به حکمرانان وکالت بلاعزل نداده اند از این رو با اظهار نظر های روز مره و رفتارها و گفتارهای خود مشروعیت سیاست های کلان کشور را تایید یا رد می کنند. ( رفراندوم روزمره) امروز مردم بر نمی تابند که دولت نهاد پرخرج و بزرگ و عائله مندی باشد اما کارامد و پاسخگو و شفاف نباشد . عصر تفکیک دار الحکومه از شهر گذشته است . باید زمینه های نارضایتی را از بین برد .این سیاست مستلزم تغییر رویکرد ها و سیاست ها و برنامه ریزی ها بطور جدی است . اما تعجیل نکنید همه مسئولیتها بر عهده دولت و حاکمیت نیست جامعه نیز در این میان بی مسئولیت نیست و نمی توان همه کاسه و کوزه ها را بر سر دولت و حاکمیت شکست . پیشتر نیز در مقاله مفصلی به نقش متقابل دولت و ملت برای برون رفت از وضعیت کنونی ایران پرداختم . http://www.dabirimehr.ir/?p=3469
در انجا تاکید کردم و بر ان باور دارم که یکی از بزرگترن موانع توسعه و ثبات و قدرت مند شدن ایران از گذشته تا امروز تحلیل ها و تفسیرهای تک بعدی برخی روشنفکران و صاحب نظرانی است که مسئولیت خطیر و مهم مردم و شهروندان را در رخدادها و مسایل و مدیریت کشور نادیده گرفته می گیرند و بطور غیر مستقیم و با ژست دولت ستیزی در واقع مردم را مهجور و صغیر تلقی می کنند گویی ریش و قیچی همیشه و همه حال در دست حکمرانان است . به اعتقاد نگارنده که مجال شرح ان اینجا نیست در گذشته چنین نبوده وبه طریق اولی در دوران کنونی حاشا و کلا که چنین باشد. برای مثال انانکه در قائله اخیر به اموال عمومی خسارت وارد کردند خواسته و ناخواسته و سهوی و عمدی و دانسته و ندانسته دردی بر دردهای ملت افزودند و بس و هیچ نفعی و طرفی نبردند و نخواهند برد و انانکه تصور کردند با خشونت می توانند مانع این تخریب ها شوند نیز همان خطا را مرتکب شدند. تحولات اخیر نشان داد جامعه اعم از معترضین و اغتشاش گران و سرکوب گران و خیر خواهان همه و همه مستعد خشونت های بی حد و پایان هستند و این برای ایران خطر ناک است. نفرت و خشم و بی تفاوتی به حقوق دیگران مانند غده ای سرطانی به جان ایران افتاده است و متاسفانه برخی با تئوریهای علمی برخی با تاویل های نادرست از ایات و روایات (مانند انچه در شبکه یک تلویزیون رخ داد) و برخی با شعار های مردم فریب (مانند دلسوزی نمایی خارج نشینان )در اتش این فتنه می دمند غافل از اینکه قربانی اول و اخر این روند ایرانی و ایرانی و زندگی همه ماست . از این رو کشور ما همچون گذشته به ارامش و امنیت و قانون نیاز دارد اما با برقراری امنیت و ارامش زندگی به حالت عادی خود باز نمی گردد بلکه تازه خواسته های به حق مردم از همدیگر و دولت که به برخی از انها در بالا اشاره شد در دستور کار قرار می گیرد. شاید کمی عجیب به نظر برسد اما مسایل اصلی ایران همیشه حل نشده بلکه باقی مانده و فقط رنگ و لعاب و شکل ان در موقعیت های مختلف عوض می شود. همان ادمی که زباله را در خیابان رها می کند در زمان فوران خشم سطل زباله را اتش می زند. همان کسی که در رانندگی حقوق دیگران را رعایت نمی کند در زمان خشم عمومی در وسط بزرگراه راه بندان ایجاد کرده و تصور می کند این کار روش صحیحی برای ابراز اعتراض است . همان ماموری که باحق اعتراض شهروندان در دنیای جدید اشنا نیست به خود اجازه می دهد در مواجهه با اعتراض از خشونت استفاده کند و همان مسئولی که فراموش می کند همه دار و ندار خود را از ملت و مردم دارد به خود اجازه می دهد برای مقابله با بحران از همه ابزارهای سلبی مانند قطع عمومی اینترنت استفاده کند و ناخواسته بر میزان نارضایتی ها بیفزاید. این مثالها نشان می دهد چقدر در وضعیت پیچیده ای به سر می بریم و چقدر مسئولیت مشترک مردم و دولت برای عبور از این اوضاع سخت و سنگین است . سکوت کردن های مصلحتی یا نفرت پراکنی له و علیه دیگران و تلاش برای رخت خود را کنار کشیدن با کارهایی مانند مهاجرت و بی خیالی و بی نتیجه دانستن تلاش ها نهایت بی مسئولیتی است . همه ما در هر جا و هر موقعیتی ومسئولیتی که داریم اولا باید تحلیل درستی از رخدادها داشته باشیم و براساس ان تصمیمات درست بگیریم . مرز و فاصله ما فقط با کسانی است که ایران و ایرانی را دوست ندارند. قدرت و عظمت و ابادی و توسعه کشور را نمی خواهند . مهربانی و صفا وهمدلی و صمیمت بین ایرانیان را جستجو نمی کنند. ما همگی با کسانی مرز بندی داریم که دلشان از فقر مالی و فرهنگی در ایران نمی شکند. دلسوزان واقعی این کشور حتی برای تبه کاران و سود جویان و جاهلان هم دل می سوزانند زیرا انها را محصول و معلول شرایط نامناسب ساختاری می دانند و برای نجات انها هم چاره اندیشی می کنند.
نتیجه :
اگر تحلیل درستی از وضعیت کنونی ایران با تاکید بر تجربه تلخ وقایع ابان ماه نداشته باشیم و در سیاست ها و رویه ها و نگره هایمان تجدید نظر نکنیم و از همه مهمتر برای بهزیستی یا زندگی بهتر ؛ ساختارها ورویه ها و نهادهای کارامد ایجاد نکنیم اگر همچنان به خود و به دیگران بگوییم مرغ یک پا دارد و اگر بجای نجات کشور به دنبال منکوب و محکوم کردن مخالفان باشیم اگر در تشخیص دوست و دشمن ساده لوح و سطحی نگر باشیم اگر بجای زندگی روی زمین و میان مردم غرق در افکارو رویاها و ارزوهای خود روی ابرها باشیم اگر فریب چاچلوسان و متملقان را خورده و منتقدان شجاع و صادق را از خود برانیم اگر الزامات سیاست ورزی و تصدی مناصب حکومتی را در جهان جدید نشناخته و به ان پایبند نباشیم اگر تحلیل شرایط جامعه را فقط روی کاغذ و گزارشها جستجو کنیم و با واقعیات زندگی مردم فاصله بگیریم اگر بجای بهره گیری از تجارب جهانی و یافته های علمی در همه حوزه ها به دنبال اختراع چرخ باشیم اگر سبک زندگی های متفاوت را در جامعه به رسمیت نشناسیم ( حتی اگر نمی پسنیدم )اگر موانع کسب و کار و خود اتکایی مردم را در کسب درامد رفع نکنیم اگر از وابسته بودن مردم به پول و امکانات و اختیارات دولت لذت ببریم اگر مفسدین را با قانون سر جای خود ننشانیم اگر ساختارهای کشور را طوری تغییر ندهیم که مردم باور کنند با راستی و قانون مداری و ادب و اخلاق و رعایت حقوق دیگران زودتر می توانند به موفقیت دست یابندو اگر قانون شکنی وفساد و ریا و تظاهر و ناکارامدی و نابلدی و فرصت طلبی را تقبیح نکنیم اگر در بهره مندی از فرصت ها و منابع کشور تبعیض را کنار نگذاریم اگر ایران را برای همه ایرانیان ندانیم و صدها اگر دیگر که می توان به این فهرست افزود بدانید و باور داشته باشیم که موج بازگشت اعتراض ها در راه است .
