تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام
کرون، پاتریشیا، ۱۳۸۹، تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام، ترجمه‌ی جعفری، مسعود، تهران: نشر سخن، چاپ اول، ۷۵۹ صفحه
این کتاب روایتی است تحلیلی از سیر تحول اندیشه سیاسی در تمدن اسلامی. مؤلف با اشراف به منابع اصلی تاریخ سیاسی اسلام و منابع دست دوم، اثری دانشگاهی و روشمند پدید آورده که در جای‌جای آن با تحلیل‌های تازه و نگاه فردی نویسنده و نتیجه‌گیری‌های بدیع او روبرو می‌شویم.
مهم‌ترین ویژگی کتاب این است که مفاهیم و عقاید انتزاعی و ذهنی را در بافت و موقعیت تاریخی‌شان قرار داده و حتی الامکان به آن‌ها کیفیتی انضمامی و عینی بخشیده است؛ به گونه‌ای که به هنگام مطالعه کتاب نه با مجموعه‌ای از عقاید و ادعاهای پراکنده، بلکه با زنجیره‌ای مداوم از واقعیت‌های تاریخی سروکار داریم که ما را در فهم دقیق آن مفاهیم انتزاعی یاری می‌دهند.
مؤلف پژوهشگری دانشگاهی است که از بیرون به تحولات سیاسی تاریخ تمدن اسلامی می‌نگرد و طبعاً به جز کنجکاوی‌های علمی و دلبستگی به رشته دانشگاهی‌اش، همدلی اعتقادی خاصی با موضوع تحقیق خود ندارد. این نکته از جهتی می‌تواند برای ما به عنوان صاحبان این تاریخ که با آن همدلی ـ یا ناهمدلی ـ عاطفی داریم، آموزنده باشد و به ما امکان دهد تا از نگاه یک مورخ دانشگاهی امروزین که در رشته تخصصی خود صاحب نام و اعتبار است به بخشی از تاریخمان بنگریم.
مؤلف این کتاب با اتکا به منابع قدیم و جدید در صدد برآمده تا روند شکل‌گیری و تحول اندیشه‌های سیاسی را میان مسلمانان ترسیم کند و به هیچ روی قصد داوری در باب اعتقادات دینی مذاهب مختلف را نداشته است. طبیعی است که برخی از آراء و دیدگاه‌های مؤلف و طرز تلقی او از مفاهیم، رویدادها و … با دیدگاه‌های اعتقادی پیروان مذاهب مختلف اسلامی کاملاً سازگار نباشد. با این حال در ترجمۀ فارسی نیز همچون ترجمه‌های دیگری که از این کتاب به زبان‌های مختلف صورت گرفته، هیچ تغییری در متن ایجاد نشده است. مثلاً مؤلف در بحث از جانشینی پیامبر چنان‌که باید به وصایت توجه نکرده یا در بحث از جهاد با قیاس‌هایی نامتناسب به جنگ‌های مشابه در دیگر فرهنگ‌ها اشاره کرده است که با وجود آثار متعدد در این باره از هرگونه حاشیه‌نویسی در این موارد خودداری شده است. همچنین مؤلف در فصلی که دربارۀ شیعیان نوشته، دربارۀ برخی مسائل از جمله چگونگی تکوین این مکتب، مسئلۀ وصایت و موضوع غیبت امام نکاتی را مطرح کرده که نیاز به بحث و بررسی بیشتری دارد.
در این کتاب به افکاری پرداخته شده که مسلمانان عملاً در باب سامان اجتماعی و سیاسی در دوره‌ای خاص، یعنی از عصر فتوحات تا عصر مغول داشته‌اند؛ صرف نظر از اینکه از نظر خواننده امروزین این افکار با دنیای امروز سازگار است یا نه و با اسلام راستین منطبق است یا نه. رویکرد در بحث از این افکار و اندیشه‌ها رویکردی توصیفی است و چیزی وصف می‌شود که در آن عصر رایج بوده و نه آن چیزی که اسلام «حقیقتاً هست». کسانی که در این کتاب به افکار و آرای آنان پرداخته شده در زمان‌هایی بسیار دور و در جهانی کاملاً متفاوت با جهان ما می‌زیسته‌اند و در نتیجه برخی از سخنانشان به اصطلاح «از نظر سیاسی نامقبول» است و طبعاً با افکار و عقاید ما به ویژه در موضوعات و مسائلی از قبیل زنان، بردگان و جنگ ناسازگار است. طبیعی است کسانی که در دوران کهن و پیش از عصر مدرن می‌زیسته‌اند، دیدگاه‌هایی متفاوت با نگرش ما داشته باشند و برخی از افکارشان برای ما پذیرفتنی نباشد؛ به این دلیل ساده که مدرنیته پیش‌فرض‌های ما را در این باب به کلی تغییر داده است. برای فهم گذشته باید حتی الامکان عقاید و دیدگاه‌های امروزین‌مان را دخالت ندهیم.
فهرست مطالب
بخش اول: سرآغاز:
فصل اول: خاستگاه‌های حکومت
فصل دوم: نخستین دور جنگ‌های داخلی و شکل‌گیری فرقه‌های دینی
فصل سوم: امویان
بخش دوم: افول سنت قبیله‌ای:
فصل چهارم: پیش‌درآمد بخش دوم
فصل پنجم: خوارج
فصل ششم: معتزله
فصل هفتم: شیعیان در عصر اموی
فصل هشتم: عباسیان و تشیع
فصل نهم: زیدیه
فصل دهم: شیعیان امامی
فصل یازدهم: اصحاب حدیث
بخش سوم: سازگاری با جهانی ازهم‌گسیخته:
فصل دوازدهم: پیش‌درآمد بخش سوم
فصل سیزدهم: میراث فرهنگی ایران و اندرز‌نامه‌ها
فصل چهاردهم: میراث فرهنگ یونانی و علم سیاست
فصل پانزدهم: اسماعیلیان
فصل شانزدهم: اهل سنت
بخش چهارم: حکومت و جامعه
فصل هفدهم: ماهیت حکومت
فصل هجدهم: کارکردهای حکومت
فصل نوزدهم: آزادی
فصل بیستم: نظام اجتماعی
فصل بیست و یکم: مسلمانان و غیرمسلمانان
فصل بیست و دوم: خاتمه: دین، حکومت و جامعه
+ منبع: انسان‌شناسی و فرهنگ
+ ویراستاری و بازنشر: علی فتحی
