ابعاد پنهان معضل لاینحلی به نام ترافیک
تابناک : تاریخ انتشار:۲۰ مهر ۱۳۹۴ – ۱۴:۳۱-۱۲ October 2015
یکی از ویژگی‌های جوامع توسعه یافته توجه به مشکلات و معضلات پیش رو و زمینی وپرهیز از ادعاهای بزرگ و غیر محسوس است. بالعکس کشورهایی که در مسیر توسعه ناموزون قرار دارند بجای توجه به مشکلات و مسائل محسوس درگیر ذهنیتها و شعارها ومسائل انتزاعی هستند. برای مثال وقتی کشوری نمی تواند تیغ آرایشی تولید کند نباید از جنگ ستارگان سخن بگوید یا وقتی کشوری نمی تواند خودروی مناسب و با کیفیت تولید کند خنده دار است که بخواهد دررقابتهای بزرگ صنعتی شرکت کند. یا وقتی کشوری نمی تواند ساختمان های با کیفیت بسازد یا برکیفیت و ایمنی آنها نظارت کند نباید وارد ساخت سازه های عظیم شود و….
ما کشوری هستیم که با معضلات ریز و درشت فراوانی روبرو هستیم که باید با تکیه با توان ملی و تخصصی خود از انها عبور کرده و به پله های پیشرفت دست یابیم. نباید برای دور زدن مشکلات حرفهای بزرگ و نشدنی بزنیم. مانند آن مسئولی که نمی توانست قواعد اولیه و پایه ای علم اقتصاد کلان را در چند جمله ساده بیان کند ولی مدعی مدیریت جهان بود و کشور را با رشد اقتصادی مثبت تحویل گرفت و یا رشد منفی تحویل داد. با متهم کردن گذشتگان به فساد بر مسند قدرت نشست ولی سنگین ترین پرونده های فساد در تاریخ ایران در دوره او شکل گرفت و با سخنان و مواضع نسنجیده بیشترین زمینه سازی را برای ترکتازی رژیم صهیونیستی در روابط بین المللی علیه ایران فراهم ساخت و درنهایت زمینه شدید ترین تحریم های بین المللی را علیه کشور ایجاد کرد.
از این رو باید سعی کنیم با مسائل و مشکلات نگاهی تخصصی و جدی و مسئولانه داشته باشیم و تلاش کنیم بجای ادعاهای فراتر از جو؛ برای خدمت به مردم و حل مشکلات و مسائل جاری انها را حل پیدا کنیم و از بحث و گفتگو در این خصوص نهراسیم. یکی از این معضلات ترافیک است .
ایران در منطقه خاورمیانه در میان ۱۲ کشور از نظر سرانه خودرو رتبه ۸ را به خود اختصاص داده است. تنها کشورهای عراق، سوریه، یمن و لبنان سرانه خودرو کمتری نسبت به ایران دارند. در این منطقه بالاترین سرانه خودرو با ۵۸۰ دستگاه به ازای هر ۱۰۰۰ نفر به بحرین اختصاص دارد و پس از این کشور به ترتیب کویت با ۵۳۶ دستگاه و قطر با ۴۱۸ دستگاه در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. این رقم برای عراق ۸۹ دستگاه، اردن ۲۶۷ دستگاه، لبنان ۱۲۶ دستگاه، عمان ۲۴۵ دستگاه، عربستان ۲۱۷ دستگاه، یمن ۵۹ دستگاه، سوریه ۷۴ دستگاه و امارات ۱۹۱ دستگاه اعلام شده است.
سرانه خودرو به ازای هر ۱۰۰۰ نفر برای برخی کشورهای دیگر در جهان به این شرح اعلام شده است: فرانسه ۵۹۹ دستگاه، آلمان ۵۵۵ دستگاه، انگلیس ۵۷۱ دستگاه، ترکیه ۱۶۵ دستگاه، روسیه ۲۹۹ دستگاه، کانادا ۶۱۸ دستگاه، افغانستان ۶۵ دستگاه، چین ۶۸ دستگاه، هند ۱۷ دستگاه، و ژاپن ۵۹۳ دستگاه. اتیوپی با ۲ دستگاه به ازای هر ۱۰۰۰ نفر نیز کمترین سرانه خودرو در جهان را به خود اختصاص داده است.
اما در کشورهای مذکور لزوما بین تعداد خودرو و ترافیک رابطه مستقیم وجود ندارد.در نتیجه باید مشکل را در جای دیگری جستجو کرد.
برخی دیگر معضل ترافیک در فرهنگ ترافیکی می دانند. این مساله هم هرچند در تشدید ترافیک موثر است اما علت اصلی نیست. همانطور که تعداد زیاد خودروها نیز سهم مهمی در ترافیک دارد اما دلیل اصلی نیست. به نظر نگارنده باید علت را در مسائل اجتماعی و اقتصادی جستجو کرد . از این زاویه فکر می کنم متاسفانه ترافیک تهران لاینحل است زیرا حل ترافیک تهران در گرو حل برخی مشکلات دیگر است وآن مشکلات نیز به این اسانی حل شدنی نیست. نباید و نمی توان برای حل مشکل ترافیک از نیروی انتظامی و شهرداری انتظار ما لا یطاق داشت. هرچند تدابیر و اقدامات شایسته و بایسته این دو نهاد نقش موثر در قابل تحمل کردن معضل ترافیک دارد اما نمی تواند این معضل را حل کند. به عبارت دیگر ترافیک تهران یک مساله عادی و ساده نیست که بتوان با راه حلهای ساده با آن مواجه شد دلیل آن هم تخصیص میلیادرها تومان در سال برای حل آن و بی نتیجه بودن آن است. نه تنها ترافیک بلکه مسائل دنیای امروز دنیای سادگی ها نیست دنیای پیچیدگی هاست. هواپیما یکی از نمادهای پیچیدگی است که ازقضا نماد تمدن جدید و پیشرفت هم محسوب می شود. فرازو فرود هواپیما تابع قوانین و قواعد پیچیده ای است و نمی توان این کار مهم و خطیر را به غیر متخصص واگذار کرد. مسایلی مانند جمعیت و ترافیک و تورم و اضافه وزن و توسعه گردشگری و… از این دست موضوعاتی است که صرفا با همایش و تصمیم و بخشنامه و دستور مقامات بالادستی سامان نمی یابد و نیازمند درگیر شدن متخصصان ذی صلاح با برخورداری از فکر و ذهنی جزیی نگر و پیچیده با این موضوعات است. برهمین اساس در تحلیل مساله ترافیک نیز به چند نکته مغفول و ظاهرا بی ارتباط ولی قابل تامل اشاره می کنم. در حال حاضر ترافیک تهران از ساعت ۶ صبح اغاز و تا ساعت ۱۰ در اوج قرار دارد. و عصر ها هم از ساعت ۴ مجددا شروع و تا ۱۰ شب در اوج قرار دارد. بگذریم از اینکه در برخی محور ها و معابر مانند همت تقاطع پل فجر و پارک وی ساعت ۲ نیمه شب هم ترافیک است. سوال مهم این است که وقتی ساعات اداری ساعت ۴ تمام می شود این حجم ترافیک چرا تا حدود ۱۰ شب استمرار می یابد در حالی که قاعدتا باید ترافیک از ساعت ۶ بعد از ظهر به بعد مرتفع شود.در پاسخ باید به دنبال دلایل اقتصادی و سبک کسب و کار در ایران بود. واقعیت این است میزان وقت و ساعتی که مردم تهران برای کار و کسب روزی اختصاص می دهند بالاتر از استاندارد ۷ تا ۸ است. و اغلب سرپرستان خانوار در تهران برای حل مشکلات معیشتی خود باید بین ۱۲ تا ۱۴ ساعت کار کنند. این اضافه کاری یا در قالب اضافه کار اداری و شرکتی است یا در قالب شغل دوم و سوم …..بدیهی است در چنین وضعیتی کمتر سرپرست خانواری را می توان یافت که بتواند ساعت ۴ عصر بتواند به خانه رفته و به استراحت و همراهی با خانواده بپردازد. خیلی از این افراد هم برای افزایش درامد به مسافر کشی بین راهی و دربستی در خیابان ها مشغول می شوند. این سبک زندگی منجر به بروز معضلات متعدد فرهنگی و خانوادگی و حتی درحوزه سلامتی و بهداشتی نیز شده است. برای مثال زمانی که پدر خانواده باید برای همسر و فرزندانش بگذارد از بین می رود. مجالی برای استراحت کوتاه عصر گاهی باقی نمی ماند . فرصتی برای مطالعه و ورزش نمی ماند.
در اینجا به یک ریشه فرهنگی مساله ترافیک هم اشاره می کنم که ربطی به فرهنگ ترافیکی ندارد . دقت کنید در ساعات پرترافیک تهران بسیاری از خودروها به نظر نمی اید در مسیر خانه یا محل کار باشند بلکه می توان از انها بعنوان خودروهای سرگردان یاد کرد . منظورم کسانی است که بی هدف با اهداف بلاوجه در خیابان ها و معابر در حال گردش هستند. بله گردش . فضای اجتماعی ما به گونه ای است که در شهری مثل تهران برای برخی اقشار و سلایق و گروههای اجتماعی مقصد گردشگری و تفریح و اوقات فراغت وجود ندارد و این افراد در خیابانها با خودروهای خود می چرخند و می چرخندو از ترافیک نیز نارضایتی ندارند چون مقصدی ندارند که نگران دیر رسیدن یا تاخیر باشند . گوش کردن به موسیقی در خودرو بجای فضای عمومی ؛ تفاخر به خودروهای مدل بالا، دور دور و دوست یابی و تلفن پراکنی در نسل جوان ، کورس گذاری در بزرگراهها و حرکات مارپیچ ، جستجوی زنان و مردان خیابانی برای خوشگذرانی های نامشروع و….. برخی از کارکردهای ناهنجار خودرو در تهران است که خود نقش مهمی در ایجاد ترافیک و ایجاد معابر پرحجم خودرو دارد. حال درچنین وضع فرهنگی و اجتماعی و اعصاب های متلاشی و خرد شده ای فقط کافی است یک بهانه ای مانند بوق و راه ندادن و … پیش اید و رفتارهای ناهنجار دیگری مانند فحاشی و کتک کاری و درگیری های خونین نیز بین سرنشینان خودرو ها نیز رخ می دهد و راه بندان های ناشی از آن مزید برعلت می شود. تخلف از مقررات راهنمایی و رانندگی مانند پارک دوبل و سوبل و حتی چوبل و …..دنده عقب در بزرگراهها ، حرکات نامنظم بین خطوط و توقف های بی جا برای پرهیز از ۱۰ قدم پیاده روی روبروی قنادی ها و بقالی ها و میوه فروشی ها و… نیز از دیگر عوامل فرعی ایجاد و تشدید ترافیک های شهری در تهران است.
